Deel 1	Restauratie versus nieuwbouw van Italiaanse woning
Deel 2	Italiaanse woning opnieuw bouwen
Deel 3	De Italiaanse tuin is geen sluitpost
Deel 4	Die Italianen toch.....
Deel 5	Plan een tweede woning
	Tekst: Frits Hemerik1

Opmerkelijk dat men dit toch zo gemakkelijk accepteert, zonder zich te wapenen tegen het ongewisse dat dit ‘anders’ als gevolg kan hebben. Een makelaar zal desgevraagd zijn of haar schouders ophalen en zeggen dat dit nu eenmaal zo is, per slot van rekening zijn de gevolgen van dit mentaliteitsverschil een belangrijk stuk van hun bestaansrecht. Datzelfde geldt voor het leger juridische adviseurs en bemiddelaars. Hoe nuttig het ook is om zeer goed voorbereid het avontuur aan te gaan en begeleid te worden, maar voor hen geldt hetzelfde als voor de makelaar. Iedereen van buiten Italië wordt ermee geconfronteerd en van een Italiaanse verkoper eisen dat hij of zij zich maar moet aanpassen aan de kopende partij is bij voorbaat gedoemd tot een integrale mislukking onder alle omstandigheden. Na de euforie in de aanvangsfase, komt de teleurstelling als men geconfronteerd wordt met de gevolgen van deze clash tussen de noordse en de zuidelijke mentaliteit. Wie krijgt er dan de schuld? Vul het maar in, zij en wij niet dus.

Laten we samen het proces eens onder de loep nemen. De eerste contacten zijn altijd buitengewoon joviaal, want de Italianen kennen veel meer dan ons noorderlingen, een grote mate van gastvrijheid. Dat zet je meteen op het verkeerde been. Accepteer echter die gastvrijheid in elk geval volledig, omarm het, want dat is wat de Italiaan verwacht, maar zie het als een deel van het protocol en trek er vooral niet de conclusies uit die wij zouden trekken. Als de gevolgen van die gastvrijheid een inbreuk betekenen op je overigens typische noordse tijdsplanning, laat die dan meteen vallen, want tijd is een ondergeschikt element. Sowieso heeft de Italiaan veel meer tijd nodig om tot de kern te komen en herhaalt wel vijf keer wat hij wil zeggen. Gaande het proces blijkt dat de eerste joviale contacten meestal gelogenstraft worden door allerlei feiten die we niet in relatie kunnen brengen met de openhartige en gastvrije kennismaking. "Zie je nu wel dat ze niet te vertrouwen zijn" of woorden van gelijke strekking onderstrepen de spreekwoordelijke bevestiging van hetgeen we hoopten dat geen vooroordeel zou zijn.

Als de wegen uiteen lijken te gaan is het tijd voor reflectie. Wat is nu de diepere oorzaak van mijn waarneming? Het gaat om het inlevingspatroon van de Italiaan ofwel het empatisch vermogen. Dat is volstrekt anders dan dat van ons noorderlingen en zeker van dat van ‘boven de Moerdijk’. Dan maar eerst de hand in eigen boezem steken. Waarop is de spreekwoordelijke Nederlandse handelsgeest gebaseerd? Omdat wij als geen ander in staat zijn ons in te leven in wat wij denken wat de ander van ons verwacht. Het vervelende is dat wij ten onrechte dat ook van anderen verwachten. Daarnaast zijn we heel erg direct en proberen zonder omwegen een bevestiging te krijgen van wat we willen dat de ander ons bevestigt. Het overgrote deel van de wereldbevolking communiceert echter heel indirect. Zo kan een op die wijze ontfutselde "ja" zomaar een "nee" zijn. Tot die categorie horen zeker ook de Italianen. En hun empatisch vermogen? Heel zwart-wit gezegd: dat hebben ze niet zoals wij dat wel hebben. Ze reageren primair volstrekt vanuit hun eigen belang, zonder direct de consequenties naar hun gesprekspartners te beseffen. Het gaat absoluut niet bewust, maar vanuit hun eigen gevoel. Bovendien zijn ze mede hierdoor uiterst slecht in het communiceren.

Een voorbeeld uit een overigens rijke praktijk van ondergetekende: na de koop van een huis moet het dak moet vernieuwd worden. Onze ongelooflijk aardige geometra met zijn eigen wijngaard, ontfermt zich over de klus en er worden allerlei afspraken op papier vastgelegd. Het bord met alle details wordt na het verkrijgen van de vergunning in de tuin geplaatst en hoopvol wachten we de ontwikkelingen af, die zich volgens de toezegging in het voorjaar zouden gaan afspelen. In de zomer is er nog niets gebeurd, noch enige communicatie over de in onze ogen zich ontwikkelende vertraging. Maar we houden ons koest en in het najaar spreken we de geometra die ons geruststelt: hij wacht het juiste moment af totdat de aannemer beschikbaar is. Het wordt winter en de steigers worden gebracht en ja hoor het werk begint. Het dak wordt gesloopt en een groot oranje zeil komt er voor in de plaats. Het wordt koud, de mannen verdwijnen naar de kachel thuis en er is in het geheel geen communicatie over het vervolg. Nu zijn wij er zelf ook niet, omdat het om een tweede woning gaat, maar de irritatie gaat heel erg stijgen als blijkt bij een werkbezoek, dat er een dikke laag sneeuw is gevallen en de voordeur niet toegankelijk is, omdat uitgerekend een stuk van de steiger precies voor de voordeur is neergezet. De geometra geconfronteerd met ons grote ongenoegen reageert boos en onthutst. "We hebben toch een heel scherpe prijs afgesproken, dan moeten we akkoord zijn met het moment waarop de aannemer aan de slag gaat. Ik ben wel vijf keer bij de gemeente geweest voor de vergunning en ik heb een andere aannemer moeten zoeken, omdat de vorige failliet is gegaan”, enzovoorts. Boosheid van zijn kant alom, "wat denken jullie wel, ik heb een reputatie hoog te houden”. Niks meer was over van de oorspronkelijke vriendschappelijkheid, evenmin werd er meer van zijn eigen wijn gedronken. Dat wij helemaal niets wisten van al deze feiten, werd weggewuifd: "jullie moeten toch weten dat ik alleen maar het goede voorheb met mijn klanten". Uiteindelijk is het werk in het vroege voorjaar afgerond maar de relatie met de geometra is niet meer goed gekomen.

Waar we het overigens nog niet over gehad hebben, is het ego van de Italiaan (bella figura=gezichtsverlies), dat sterker ontwikkeld en nietsontziend is. Eens een standpunt ingenomen zal men er absoluut niet van afstappen en verzint men van alles om om de hete brei heen te draaien.
De moraal: ofwel je houdt heel erg rekening met de fundamentele mentaliteitsverschillen, ofwel je zorgt voor een goede en betrouwbare bemiddelaar die ermee om weet te gaan. Maar wat ook helpt, is heel erg open staan voor die verschillen en accepteren dat de tweede woningbezitter zeker ook in Italië door schade en schande wijs moet worden."

---

¹ Frits Hemerik was tien jaar woonachtig in Italië en heeft inmiddels twaalf jaar ervaring opgedaan in onder andere het restaureren en verbouwen van Italiaanse gebouwen. Tevens bezat hij daar een tweede huis. Frits is dan ook bekend met bouwkundige complicaties, onverwachte vergunningsproblemen en verregaande overschrijding van budgetten. Maar ook in Italië is voor ieder probleem een oplossing. Hij vertegenwoordigt in Noord-Europa bouwmaatschappij Laurentina Gruppo Sabbatini. Zij ontwikkelen eigen turn-key projecten en zijn gespecialiseerd in restauratie.