Koken in een duurzame keuken gaat zonder gas (en zonder vlees)

Voor veel bedrijven lijkt duurzaamheid synoniem voor een slimme communicatiestrategie. Bij Bruynzeel bleek duurzaamheid in het bedrijf verankerd te zijn zonder dat de keukenmakers dat zelf doorhadden. In 2016 liet het bedrijf het MVO-beleid doorlichten (MVO staat voor maatschappelijk verantwoord ondernemen). Bruynzeel deed al veel goed, maar maakte er nog (te) weinig woorden aan vuil. Tijd voor een nieuwe communicatiestrategie dus.

Op de website heeft het bedrijf inmiddels een prominente plek gewijd aan duurzaamheid. De Atlas-keuken heeft volgens Bruynzeel als enige in de Benelux al vijftien jaar het Milieukeur-certificaat. Dat certificaat is gebaseerd op een levenscyclusanalyse van de milieubelasting van de keukenkasten, waarbij het productieproces, de demontagemogelijkheden en repareerbaarheid zijn meegenomen. Het verpakkingsmateriaal moet recyclebaar zijn en onderdelen van de keuken moeten kunnen worden nageleverd.

De verschillende varianten van de Atlas-keuken zijn allemaal gecertificeerd en vormen zo'n 80 procent van de verkoop, laat Sjoerd Gombert, coördinator Kwaliteit en Milieu van DKG keukens (waar Bruynzeel onderdeel van is) weten. Aan het eind van dit jaar moet een deel van de overige 20 procent ook zo'n bewijs hebben.

De eisen van Milieukeur gaan over duurzaam materiaalgebruik, het gebruik van duurzaam hout, lak zonder zware metalen en lijm met weinig oplosmiddel, weet Marlon Mintjes van voorlichtingsorganisatie Milieu Centraal. Het certificaat zegt niks over het energiegebruik van de apparaten.

Volgens Bruynzeel zit de duurzaamheid van de keukens in het materiaal van de kasten, dat op verzoek gemaakt kan worden van FSC-gecertificeerd hout. FSC-hout komt uit bossen die op een verantwoorde manier worden beheerd. De lakken zijn voor meer dan 95 procent op waterbasis. Lijm wordt vermeden door een afwerking van de kasten met laserapparatuur. Dan is er nog de apparatuur in de keuken. Als klanten die ook bij Bruynzeel bestellen, biedt het bedrijf alleen apparaten aan met minimaal een A+ energielabel. Verlichting is altijd met led-lampen.

Het werkblad van de Atlas-keuken is van Greenpanel (ook wel Solid10 Green), dat eveneens het FSC-keurmerk heeft. De productie van Greenpanel schijnt 57 procent minder CO2-uitstoot uit te stoten dan die van multiplex. Gombert verwijst voor de onderbouwing van dit getal naar de fabrikant van de werkbladen, die daar onderzoek naar heeft laten doen.

Bovendien bespaart een Greenpanel-werkblad 67 procent grondstoffen ten opzichte van multiplex, zegt Gombert, wat ook de benodigde energie voor transport en productie vermindert. Het is onduidelijk hoe lang het duurt voordat een Greenpanel-werkblad na afdanken is gecomposteerd. De claim 'biologisch afbreekbaar', lijkt dus wat gratuit.

Inductie of gas?

Bruynzeel adviseert een inductiekookplaat, die een hoger rendement heeft dan gas. Het rendement van een inductiekookplaat is 80 tot 90 procent, dat van een gasfornuis slechts 50 tot 60 procent, volgens Bruynzeel. Op de website van concurrent Mandemakers Keukens staat echter dat koken op gas met een energieverbruik van gemiddeld 37 m³ gas per jaar de meest milieuvriendelijke optie is.

Volgens Gombert zijn beide beweringen juist, omdat rendement en milieubelasting verschillende dingen zijn. "Bij koken op gas gaat de warmte van de vlam langs de pan, die wordt afgezogen en gaat verloren. Bij inductie wordt alleen de bodem van de pan verwarmd. Koken op inductie heeft dus een hoger rendement. Maar door het rendement van de energieproductie mee te nemen in de berekening van de milieubelasting, scoort koken op gas nu nog beter. Elektriciteit wordt in Nederland nog steeds grotendeels opgewekt door kolen- en gascentrales, waarbij veel energie verloren gaat. Hoe duurzamer de stroom wordt, hoe milieuvriendelijker de inductiekookplaat."

Dat klopt, zegt Gert-Jan Kramer, hoogleraar Duurzame Energievoorziening aan de Universiteit Utrecht. "Wat je wint in de keuken, is in de centrale verloren gegaan. Bruynzeels claim is gerechtvaardigd, omdat de elektriciteitsvoorziening in Nederland groener wordt. Met de uitfasering van gas is het terecht om koken op inductie als milieuvriendelijk te presenteren."

Mintjes rekent met een efficiëntie van 40 procent voor een gaskookplaat, tegenover 76 procent voor inductie. "Hoewel koken op gas onder de huidige omstandigheden een fractie zuiniger is, raadt Milieu Centraal aan om een inductieplaat te nemen ter voorbereiding op de energietransitie."

Zonnepanelen

Bruynzeel heeft eveneens de bedrijfsvoering langs de duurzaamheidslat gelegd. Sinds 2014 liggen er zonnepanelen op het dak van de keukenfabriek in Bergen op Zoom en sinds 2017 koopt het bedrijf groene stroom van Nederlandse bodem. In de biomassa-installatie wordt zaagafval bijgestookt, wat meer warmte levert dan Bruynzeel nodig heeft. De CO2-uitstoot die overblijft, wordt gecompenseerd. Bruynzeel steunt Trees for All met een project in Bolivia, gecertificeerd met de Carbon Fix Gold Standard. Dat is volgens Mintjes een betrouwbaar keurmerk voor klimaatcompensatie.

Kramer vindt het er allemaal serieus uitzien, al is Bruynzeel niet van plan de CO2-uitstoot van het vliegen van medewerkers terug te dringen. Gombert zegt dat de vliegreizen slechts 1 procent van de totale CO2-uitstoot van Bruynzeel vormen. Bovendien zijn de plekken waar de medewerkers naartoe vliegen, zoals Dubai, India en Marokko, moeilijk op alternatieve manieren bereikbaar. "Om het aantal vluchten te beperken, stimuleren we zoveel mogelijk conference calls en Skype-overleggen."

Aan de keukenkastjes en het werkblad zal het dus niet liggen, als je een Bruynzeel-keuken koopt. Vraag is wat je vervolgens op die inductieplaat klaarmaakt. Elke dag vlees maakt je Milieukeur-keuken toch iets minder duurzaam.

In de rubriek Groen Doen worden als duurzaam aangeprezen producten kritisch bekeken. Lees hier meer afleveringen.

Lees ook: Waarom het zo moeilijk is om geen vlees meer te eten

Ja, we weten het nu wel: minder vlees eten, meer groente. Waarom is het dan zo moeilijk?