Poiriá semblar una question malaisida de respondre. Mas per la sciéncia la responsa es clara: òc, las pèiras creisson mas o fan pauc a cha pauc, pendent de milions d’annadas e doncas l’uèlh uman pòt pas espepissar normalament aquela creissença. Es un fach totun, scientificament demostrat.
De primièr cal conéisser plan que es una ròca o pèira. Son una amassada de minerals. E un mineral es fach amb de cristals de silici, oxigèn e carbòni. Un mineral ven una ròca o pèira quora a divèrses minerals dins e solament quand totes son del quite tipe trapam un mineral e pas una pèira. Mas las pèiras, pòdon créisser?
I a divèrsas mòstras de pèiras a la planeta que confirman que las pèiras creisson. Son situadas per tota la planeta. Totun, un exemple clar pòt èsser trobat a Mammoth Hot Springs, al Pargue Nacional de Yellowstone, en Estats Units, pr’amor que son de pèiras que son de mai en mai grandas e doncas creisson. Mas segon plusors cercaires aquò seriá un fach que se debana amb tota sòrta de pèiras. Es un fach general.
Coma se foguèsson de mainatges que cada an son mai nauts, pesan pus e son mai fòrts, las pèiras atanben son cada an mai grandas, pesadas e fòrtas mas la diferéncia basica es que necessitan de milièrs d’annadas o encara de milions d’ans per cambiar.
Una creissença clara
Un dels luòcs ont se pòt demostrar pus aisidament la creissença naturala de las pèiras es dins de caunas. Ailà de pèiras e de ròcas creisson pr’amor de l’aiga que i al tet de la cauna o al sol. “Las ròcas de cauna son normalament fachas de calcita, aragonita, opal, calcedònia e d’autres minerals que creisson en naut o en bas amb l’ajuda de l’aiga, çò diguèt Cory BlackEdge, geològ de l’Universitat de Kentucky. En d’autres luòcs, coma de fònts d’aiga cauda, de pèiras nomentadas travertinas creisson encara mai lèu pr’amor que l’aiga cauda ajuda las ròcas créisser pus que l’aiga freda”.
A Mammoth Hot Springs los depaus de travertin an solament 73 mètres de nautor e son sus una superfícia de 4 quilomètres cairats mas de donadas scientificas confirman que foguèron creadas fa solament 3.000 ans. Es un fach pauc abitual que pòt ajudar comprene melhor que las pèiras pòdon créisser.
D’aiga amb sal o tanben d’aiga dolça a de granas de manganès, de fèrre, de coire, de niquèl e de cobalt que cobrisson un còp e autre las pèiras e cossí una pèrla d’una ustra son cada an de mai en mai grandas, mas pas lèu pr’amor que la creissença des d’un centimètre cada milions d’annadas.
En mai d’aquò las ròcas nomenadas metamorficas (que recebèron una granda pression jos la superfícia de la tèrra) pòdon créisser mai lèu. Quora la pèira es pus densa màger es la creissença. En cèrts luòcs de la tèrra sembla que i a de mai en mai pèiras d’un an a l’autre. La causa ne seriá lo clima (lo glaç o l’erosion o la flaquesa de la tèrra). Aquò ajudariá cèrts airals d’aver de mai en mai de pèiras, un fach problematic pels paisans. Cossí siá, la creissença de las pèiras es un fach demostrat scientificament e se debana totjorn. Autra causa es la plan cuèrta vida dels umans per poder o espepissar plan.
La Redaccion
