Wie het écht wil en competent is, geraakt er.
...waarvan de logische consequentie natuurlijk ook is dat wie er niet geraakt, het ofwel niet echt wil, ofwel niet competent is.
België is dan ook een meritocratie, zo wordt ons voortdurend ingelepeld. Je positie in de samenleving is een afspiegeling van je verdienste. Sta je hoger op de ladder? Dat betekent dat je veel verdienste hebt. Sta je onderaan de ladder? Dan stelt de ijzeren logica van onze meritocratie waar Sioen zo in lijkt te geloven dat je ook dat louter aan jezelf te danken hebt. (Verdienste voor wie? Verdienste voor wat? Sommige vragen stel je beter niet.)
Het is natuurlijk een goed verhaal. Wie "er geraakt", kan zichzelf voorhouden dat hij dat te danken heeft aan zijn talent en aan zijn inzet, dat het volledig z'n eigen verdienste is en hij het dus ook verdient om goed te verdienen. Wie er daarentegen nog niet geraakt is, wordt voorgehouden dat hij maar een tandje bij moet steken, en wanneer hij het eindelijk echt verdient, zal ook hij goed verdienen. Werk hard, en ook jij zult opklimmen. (Wie komt al dat harde werken in de eerste plaats ten goede? Sommige vragen stel je beter niet.)
Ik geloof graag dat Michèle Sioen er geraakt is omdat ze de juiste kwaliteiten heeft: tenslotte slaagt niet iedereen erin om met evenveel succes de teugels van het familiebedrijf over te nemen van vader. Dat niet iedereen een familiebedrijf heeft om over te nemen in de eerste plaats, och kom, dat kan je haar moeilijk verwijten. Maar dat ze zo toondoof is dat ze niet hoort hoe hol haar eigen woorden klinken, hoe ongeloofwaardig haar adagium dat succes louter een kwestie is van inzet en talent, dat is op z'n zachts gezegd toch wel opvallend.
Of heeft zij dan nog nooit gemerkt dat vrouwen haast ontbreken in de machtscentra van het bedrijfsleven en het academische wereldje? Is zij dan zo kleurenblind dat ze zich nooit afvraagt waar al die mannen en vrouwen met een migratie-achtergrond gebleven zijn eens je opklimt tot haar verheven hoogtes? Is het dan nieuw voor haar dat zo weinig mensen opgegroeid in gezinnen minder fortuinlijk dan de hare het tot de top schoppen? Of –dat kan natuurlijk ook– de voorzitter van het VBO is er echt van overtuigd dat het vrouwen, mensen met een migratie-achtergrond, en alle anderen die geboren werden in lagere socio-economische klasses simpelweg ontbreekt aan ambitie en competentie.
Mij lijkt het vermoeden dat grote groepen mensen niet evenveel kansen krijgen als zij aannemelijker dan dat ze collectief gekenmerkt worden door een gebrek aan wilskracht en talent. Nochtans, nochtans. Er zijn er immers ook die bij hoog en bij laag bezweren, studies in de hand, dat leerlingen uit achtergestelde milieus niet slechter scoren omdat ons onderwijs te weinig rekening houdt met hun situatie, maar wel omdat zij nu eenmaal een lager IQ hebben. Het is biologie, meneer, mevrouw. Dus waarom zou het ook geen kwestie van biologie zijn dat toevallig Michèle Sioen wel, en zovelen anderen niet, wilskracht en intelligentie genoeg hebben om een familiebedrijf als het hare te leiden? Het ligt in de natuur der dingen dat de kinderen van de elite ambitieuzer en competenter zijn, meneer, mevrouw. Daar helpt geen lievemoederen aan.
Of, dat kan natuurlijk ook, eigenlijk weet de voorzitter van het patronaatsverbond best dat die hele meritocratie maar een fabeltje is om ons te sussen, dat het hele verhaaltje dat iedereen met gelijke kansen aan de meet start maar om te lachen is. Maar waarom zou ze onze mooie wereld onttoveren? Daar wint niemand iets mee. Neen, het is zoals ze zegt. Wie het écht wil en competent is, geraakt er.
