Alvleesklierkanker Tien procent van de patiënten die te horen krijgen dat hun alvleeskliertumor niet verwijderd kan worden, kan nog wel degelijk geopereerd worden. Dat komt omdat niet alle ziekenhuizen in Nederland voldoende kennis in huis hebben over alvleesklierkanker. Een landelijk online expertpanel moet hierin verandering brengen. Door Irene van Elzakker
Illustratie: Herman Geurts
Vraag het de experts Voor mensen die de diagnose alvleesklierkanker krijgen – jaarlijks ongeveer 2300 – zijn de vooruitzichten meestal niet goed. Twintig procent kan geopereerd worden, veertig procent heeft uitzaaiingen en komt daardoor niet in aanmerking voor een chirurgische ingreep. Bij de overige veertig procent oordeelt de arts in eerste instantie dat de tumor ‘inoperabel’ is vanwege te uitgebreide ingroei in naastgelegen bloedvaten. Pancreaschirurg Marc Besselink denkt dat in deze laatste groep winst te behalen is. Hij en zijn AMC-collega’s ondervonden dat vorig jaar tijdens een studie naar verbeterde chemotherapie bij alvleesklierkanker. Er mochten alleen patiënten aan meedoen met een inoperabele tumor. Van de 132 personen die aangemeld werden, bleek echter tien procent nog wél geopereerd te kunnen worden. “Er zijn dus patiënten die te horen krijgen dat een chirurgische ingreep niet mogelijk is, terwijl wij ze een kans op genezing kunnen bieden. Dat komt omdat nog maar een paar ziekenhuizen in Nederland alvleesklierkanker mogen opereren. Daardoor verdwijnt kennis bij de overige ziekenhuizen en dat in een periode van snelle medische innovatie. De vraag is: hoe zorg je ervoor dat die patiënten de best moge lijke zorg krijgen zonder dat je ze allemaal naar een universitair medisch centrum (umc) stuurt?” Besselink kwam op het idee om een
4
online landelijk expertpanel op te richten, bestaande uit specialisten van de Dutch Pancreatic Cancer Group. Daarbij liep de chirurg tegen technische en logistieke beperkingen aan. “Bij kanker is iedere milli meter belangrijk, dus moet je volledige scans heen en weer sturen. Dat gaat via cd-roms. Stel dat ik een patiënt uit een ander ziekenhuis moet beoordelen, dan duurt het vijf dagen voordat zo’n cd’tje op mijn bureau ligt. Je kunt natuurlijk een koerier sturen, maar dan heeft slechts één persoon die scan gezien.” Inmiddels is dit obstakel uit de weg geruimd. Via het programma ‘Naar regionale oncologienetwerken’ van de Nederlandse Federatie van Universitair medische centra en het Innovatiefonds Zorgverzekeraars is een project gefinancierd dat de mogelijkheid biedt om via een speciale website experts vragen te stellen. Op de site – pancreaskanker.nl – kunnen artsen die advies willen over de behandeling van hun patiënt, in een beveiligde omgeving hun scans uploaden en specialisten op het gebied van pancreaskanker raadplegen. Een gespecialiseerde radioloog beoordeelt de beelden en de overige experts geven vervolgens een advies. “Ook kunnen ze terugkoppelen voor welke studie een patiënt eventueel in aanmerking komt”, zegt promovenda Jony van Hilst. Zij onderzoekt hoe vaak het advies van de experts verschilt met wat de behandelend arts in eerste instantie had be-
dacht. Ook wil ze nagaan of het advies uiteindelijk is gevolgd. Samen met IKNL (Integraal Kankercentrum Nederland) begeleidt ze een regionale studie bij in operabele patiënten met pancreaskanker. Ze willen onder andere weten of het behandelbeleid in Nederland verandert door de komst van het expertpanel. IKNL wil bovendien hetzelfde systeem voor andere tumorsoorten invoeren. De website is nu zes maanden in de lucht. Van de 34 patiënten die door 12 zieken huizen naar de online experts verwezen werden, is bij 53 procent de behandeling aangepast. 6 procent kwam alsnog in aanmerking voor een operatie en ruim 10 procent voor nieuwe experimentele behandelingen. Onlangs is er een samenwerkingsovereenkomst getekend met de Alvleeskliervereniging. Via deze vereniging kunnen patiënten zelf een second opinion aanvragen bij de experts, zonder tussenkomst van een arts. “Ons streven is dat alle patiënten met een inoperabele alvleeskliertumor via het panel beoordeeld worden”, zegt Besselink. “Zo blijft de nieuwste kennis over alvleesklierkanker in de algemene ziekenhuizen beschikbaar en wordt patiënten niet onterecht een operatie onthouden.” Van Hilst vult aan: “Patiënten hoeven bovendien minder vaak onnodig naar een umc te reizen, en de umc’s kunnen meer mensen helpen.”
november 2015