Dit was de beste beeldende kunst van 2018

Le Cubisme – Centre Pompidou Parijs

Deze megatentoonstelling van driehonderd werken bevat niet alleen bekende topstukken, maar laat ook zien hoe de weg naar wereldfaam werd geplaveid door meer dan talent. Via prachtige werken van zeer verschillende kubisten vertelt de expositie hoe ook de salontentoonstellingen en zelfs de Eerste Wereldoorlog de roem van het kubisme bestendigden.

Steve Bannon: A Propaganda Retrospective – Het Nieuwe Instituut Rotterdam

Filmmaker Bannon staat centraal in deze tentoonstelling van kunstenaar Jonas Staal die inzichtelijk maakt hoe alt-righttheorieën in Amerika een Amerikaans wereldbeeld weten te propageren met apocalyptische vooruitzichten.

Instituto Buena Bista – Willemstad Curaçao

Modern Couples – Centre Pompidou-Metz

Gary Hill Always Rings Twice – West Den Haag

Manifesta 12 – Palermo

De Siciliaanse hoofdstad vormde deze zomer het pittoreske en soms grimmige decor van deze activistische biënnale, waar vijftig kunstenaars, architecten en filmmakers de problemen van onze tijd haarfijn blootlegden. Een confronterende tentoonstelling over migratie en mensenhandel, data en privacy, biodiversiteit en klimaatverandering.

Janet Cardiff en George Bures Miller – Oude Kerk, Amsterdam

T/m 29/4. Het Canadese kunstenaarsechtpaar bouwde een geluidsinstallatie waar de toetsen van een mellotron toegang bieden tot een schat aan geluidseffecten. Zittend achter het orgel kun je je eigen soundtrack componeren en door de kerk laten klinken. Een schitterende, haast hallucinerende ervaring.

Frans Hals en de modernen – Frans Hals Museum, Haarlem

Hals ontmoet Manet, Singer Sargent, Van Gogh. T/m 24/2

Rein Jelle Terpstra, Robert F. Kennedy Funeral Train: The People’s View

Fotoboek en tentoonstelling in o.a. SF MoMA en Nederlands Fotomuseum (26/1 t/m 12/5).

Rembrandt & Saskia, Liefde in de Gouden Eeuw – Fries Museum, Leeuwarden

T/m 17/3.

Retrospectief Bruce Nauman – Schaulager, Basel

Magistraal overzicht van Naumans oeuvre, waar Nauman ook een aangrijpende nieuwe reeks video-installaties toonde waarin hij het thema van de ‘contrapposto’ uit zijn vroegste periode heeft hernomen. Het verplaatsen van het gewicht van het ene been op het andere is nu, naast een conceptueel en artistiek experiment, ook een directe confrontatie met de naderende dood.

Günther Förg: A Fragile Beauty – Stedelijk Museum, Amsterdam

A Fragile Beauty laat overtuigend zien hoe in het oeuvre van Förg fotografie en schilderkunst elkaars inspirerende tegenpolen zijn.

Overzichtstentoonstelling Anni Albers – Guggenheim Museum Bilbao

Gary Hill Always Rings Twice – West, Den Haag

Deltawerk // – RAAAF, Waterloopbos, Marknesse, Noordoostpolder

Bruegel – Kunsthistorisches Museum, Wenen

Bruegel is zo’n tentoonstelling die alle kwalificaties overbodig maakt. Goed? Nee, beter. Bijzonder? Meer dan dat. De overzichtstentoonstelling over Pieter Bruegel de Oudere in Wenen is zo’n ervaring die je maar één keer in je leven hebt. Nog nooit zijn zoveel uiterst kwetsbare en schitterende werken van Bruegel bij elkaar gebracht. Gaan dus, nu het kan. T/m 13 jan 2019.

Nicolas Schöffer – Musée d’art moderne, d’art contemporain et d’art brut. Villeneuve d’Asq

Nicolas Schöffer is de in Nederland vrijwel totaal vergeten aartsvader van de bewegende, minimalistische en vooral maffe, utopische ontwerpen. Het LaM in Villeneuve d’Asq wijdde tot en met mei een geweldig vrolijke en diepgaande tentoonstelling aan zijn werk.

Anima Mundi – gastcurator Hans van der Ham in Boijmans Van Beuningen, Rotterdam

t/m 23/9

Sophie Podolski: Le pays où tout est permis – Wiels, Brussel

t/m 1/4

Jean Brusselmans – Gemeentemuseum, Den Haag

t/m 10/6

Utrecht, Caravaggio en Europa – het Centraal Museum, Utrecht

T/m 24/3. Prettige presentatie van schilderijen van Caravaggio, zijn Italiaanse tijdgenoten en de drie Utrechters die korte tijd later in Rome werkten: Honthorst, Van Baburen en Ter Brugghen.

Als kunst je lief is – Het Kröller-Müllermuseum, Otterlo

T/m 3/2. Tachtig zeer uiteenlopende aankopen van veertig Nederlandse musea, in de afgelopen tien jaar verworven met steun van de Vereniging Rembrandt.

Jean Brusselmans – Gemeentemuseum, Den Haag

t/m 10/6

Giorgio Morandi – Museum Belvédère, Heerenveen-Oranjewoud

High Society – Rijksmuseum, Amsterdam

Mantegna en Bellini – National Gallery, Londen

Familie- en vriendschapsrelaties verbonden de vijftiende-eeuwse schilders Andrea Mantegna en Giovanni Bellini. De tentoonstelling laat zien hoe de twee zwagers van elkaar leerden en elkaar uitdaagden, maar ook genoeg hun eigen weg gingen om elk in zijn eigen stijl uit te groeien tot topkunstenaars van de Noord-Italiaanse Renaissance. T/m 27/1. 1/3 t/m 30/6 in Berlijn, Gemäldegalerie.

Kwab – Rijksmuseum, Amsterdam

Psychedelisch vormgegeven expositie van bizarre ornamentiek in druipende vormen, toonde de ongebreidelde fantasie en virtuositeit van edelsmeden en houtsnijders in de zeventiende-eeuwse Nederlanden.

Leonardo – Teylers Museum, Haarlem

Van Gogh en Japan – Van Gogh Museum, Amsterdam

Magische miniaturen – Museum Catharijneconvent, Utrecht

Spirits of the Soil – Raquel van Haver, Stedelijk Museum

De kunstwerken komen zó vers uit Van Havers studio dat je de verf nog kunt ruiken in het Stedelijk. Ze schilderde de gezamenlijk etende en drinkende mensen die ze ontmoette tijdens reizen naar Nigeria, Colombia en Cuba. De royale verflagen en in het doek verwerkte rekwisieten nodigen je uit om aan te schuiven. T/m 7/4.

Deltawerk // – RAAAF en Atelier de Lyon, Waterloopbos, Marknesse

RAAAF en Erick de Lyon zetten de betonzaag in een 240 meter lange testgoot voor de Deltawerken. Magisch hoe je beton kunt laten golven.

Into Nature: Out of Darkness – Kunstmanifestatie Drenthe

The Death of Melanie Bonajo – Melanie Bonajo, Bonnefantenmuseum Maastricht

Cady Noland – MMK Frankfurt

Cady Noland keert nog één keer terug uit haar zelfverkozen afzondering en komt in Frankfurt met een keiharde en confronterende tentoonstelling. De werken, de meeste zeker twintig jaar oud, zijn kaal en intrigerend, en vormen een perfecte, confronterende analyse van de tijdgeest. Niet te missen. T/m 31/3.

Retrospectief Bruce Nauman – Schaulager, Basel

Naumans oeuvre is zo rijk, en gaat zoveel kanten op, dat je het overzicht makkelijk verliest. Daarom was deze tentoonstelling geweldig: in één keer kwam alles bij elkaar en werd duidelijk dat Nauman écht een van de beste levende kunstenaars is. Nu te zien in MoMA PS1 in New York.

Blind Faith – Haus der Kunst, München

Sanya Kantarovsky – Kunsthalle Basel

The Death of Melanie Bonajo – Melanie Bonajo, Bonnefantenmuseum Maastricht

Back to the Future – Foam Amsterdam

Het maanlicht gebruiken om de honderd jaar oude glasnegatieven van je opa te belichten en daar dan magische maanfoto’s van maken. De Zweed Johan Österholm toonde ze in deze spannende tentoonstelling waarin fotografie uit de avontuurlijke begintijd werd gecombineerd met werk van hedendaagse kunstenaars. Perfecte combi van ongelimiteerde experimenteerlust en ultieme verwondering.

Radial Grammar – Batia Suter in Le Bal, Parijs

Waarom nieuwe foto’s maken als er al zo veel zijn? Suter verzamelt oude afbeeldingen, combineert, associeert en mixt en zie: er ontstaat toch iets wat we niet eerder zagen.

Private Scenes – Masahisa Fukase in Foam, Amsterdam.

Zoon – Koos Breukel in Huis Marseille, Amsterdam.

Collecting Photography: From Daguerreotype to Digital – Victoria & Albert Museum, Londen

Nationale Bibliotheek van Qatar in Doha – OMA/Rem Koolhaas

‘Form follows concept’-architectuur op haar best. Til de punten van de vloer van een platte, rechthoekige doos op en trek het dak in het midden op en het resultaat is een ‘iconische’ diamant met als interieur een heuvellandschap vol boekenkasten.

Oosterwold, Almere/Zeewolde – MVRDV

Wild-Wonenwijk tussen Almere en Zeewolde is interessantste nieuwbouwwijk van Nederland waar extreme vrijheid voor de zelfbouwhuizen wordt gecombineerd met een paar strikte regels voor de stedenbouw.

Pontsteiger, Amsterdam – Arons en Gelauff architecten

Renovatie Burgerweeshuis, Amsterdam – Wessel de Jonge

Woningen Churchillpark, Leiden – Hans van der Heijden

Vaticaan – Architectuurbiënnale Venetië

Het Vaticaan deed dit jaar voor het eerst mee aan de Architectuurbiënnale in Venetië. Op het verstilde eiland San Giorgio Maggiore in de lagune bouwden tien internationale architecten hun hedendaagse interpretaties van een kapel. Ook het Nederlandse paviljoen met als thema ‘Work Body Leisure’ was geslaagd, vormgegeven als een oranje kamer vol kluisdeuren.

Kaan Architecten – Utopia, Aalst

In het Belgische Aalst bouwde Kaan Architecten Utopia, een bibliotheek en gemeenschapscentrum waar ook dans- en muzieklessen worden gegeven. Ook genomineerd voor de Mies van der Rohe Award.

Waterplein, Rotterdam.

Bovengronds speelplein, ondergronds waterberging.

Park Vijversburg, Tytsjerk

Het ijle paviljoen van de Japanner Junya Ishigami en de Nederlandse Marieke Kums van Studio MAKS.

Princessehof, Leeuwarden

Nieuw interieur door i29.

Anne Aargaard Jensen, Design Academy Eindhoven

De Deense Anna Aargaard Jensen studeerde dit jaar af aan de Design Academy met ‘A Basic Instinct’: drie grote, sculpturale stoelen voor vrouwen waar ze alleen wijdbeens op kunnen zitten. Daarmee worden vrouwen gedwongen om hun opvoeding te overwinnen om zich in de open ruimte klein en dus ‘vrouwelijk’ te maken.

Atelier NL, Eindhoven

Atelier NL maakt van lokale materialen nieuwe gebruiksvoorwerpen: van zand maken ze glas, van klei servies. Daarmee wonnen ze dit jaar de Dezeen Designer of the Year Award – en maakten zelf ook de trofee, van Londense klei.

Televisieserie Voor de Vorm – Christien Meindertsma (NPR)

Duran Lantink – Vaginabroek

Arjan Bronkhorst en Beukers Scholma – Weelde van de Eenvoud