LO CARLES MARTÈL BALCANIC

Michal Čukan.- L’empèri bulgar d’ Asparuc nasquèt coma una amassada de tribús bulgaras e de tribús eslavas que demoravan dins lo territòri de las províncias romanas de Tràcia e la partida pus septentrionala de Moèsia. A diferéncia de las frontièras actualas de Bulgaria, lo sieu territòri compreniá tanben la franja meridionala dels Carpats a la Romania actuala, aital coma una part de la Panònia orientala.

Lo nuclèu de poder d’aqueles 20.000 bulgars, segon d’estimacions bizantinas, se trobava dins las montanhas de Stara Planina. La siá lenta barreja etnica amb l’element eslau majoritàri aguèt luòc mercés a l’incorporacion de son representant al linhatge de guerrièrs bulgars, nomenats boiladas, una paraula pròpria dels nomadas que evolucionèt mai tard en “boiard”.

Lo kan dels bulgars èra, a mai del comandant de l’armada, atanben lo principal preire pagan del dieu Tengri. Al nivèl de l’administracion locala, los caps locals avián lo nom de kmet, çò que sembla derivar de la paraula grèga komé, comitatus en latin, es a dire vilatge o comtat. Lor leiautat al kan bulgar, mai tard ja nomentat knez (preire en eslau), èra plan nauta. E jos la siá supervision los bulgars assimilavan las tecnicas agricolas dels eslaus locals.

L’existéncia d’un estat pas aimat pels bizantins

Mas l’existéncia de l’estat bulgar d’Asparuc sonque podiá èsser temporala se l’empèri bizantin voliá manténer la siá influéncia als Balcans. Los eslaus de l’orient d’aquela peninsula trobèron en los nomadas balcanics un element basic per la siá supervivéncia politica pr’amor d’èsser plan pròche a l’empèri roman oriental.

Constantin IV Preteniá recuperar los territòris perduts, mas la revòlta de lors soldats bizantins a Constantinòble entraïnèt la desfacha en la siá campanha de 689. La patz signada amb Asparuc entraïnava la reconeissença de l’existéncia de l’empèri bulgar. Los bizantins, fòrtament umiliats pr’amor qu’avián dempuèi ara tanben lo dever de pagar un tribut annadièr als bulgars, ensagèron de provocar la lucha entre los eslaus e los bulgars, encara units, mas sens capitar. Foguèt encara pièger per l’Empèri bizantin, quand en 695 lo comandant Leontios destronèt l’emperaire Justinian II.

Justianian marchèt a Parlar amb Tervel, successor d’Asparuc. E amassa poguèren tornar conquistar Constantinòble en 705. Los búlgars pr’aquò aguèron la region de Zagora, a Tràcia e lor empèri s’espandiguèt mai al sud. Pendent los següents 10 ans, l’empèri bizantin visquèt una sèria de conflictes intèrnes que finiguèron amb Leon III coma nòu emperaire, fondator de la dinastia dels Isaures.

Encara mai, dempuèi Síria e Cilícia marchava ja una armada araba que trobèt pas cap de resistència seriosa. Lor tòca èra conquistar la quita capitala de l’empèri bizantin e poder desbrembar aital lor desfacha de la campanha contra aquela vila de las annadas 674-678.

Leon III perdèt l’espèr. L’empèri demorava dins una situacion de desseparacion intèrna e solament podiá tornar demandar d’ajuda a Tervel. Los soldats bulgars marchèron lèu vèrs Tràcia meridionala ont èra ja desbarcat una part de l’armada araba que voliá isolar la capitala bizantina per orient. Apuèi un ivèrn ferotge los aràbis demorèron gaireben sens d’aliments e Tervel ataquèt en tot desfachar totalament l’armada enemiga araba.

Aquò foguèt, vist apuèi, una victòria tant importanta coma la qu’aguèt Carles Martèl de 732 contra los aràbis a Occident. Cronologicament seriá doncas mai just parlar de Martel coma un Tervel de l’Occident e non çò de contrari.

Lo succès bulgar qu’atanben foguèt acompanhat d’una victòria bizantina de la marina imperial (pr’amor de l’utilizacion del fuòc grèc) sauvèt los Balcans de la conquista musulmana pendent divèrses sègles. Aquela victòria bulgara de Tervel metèt en dobte encara se l’egemonia regional podiá demorar en mans de Constantinòble o pas pr’amor que la Roma oriental podiá pas mai sauvar son quite còl.