اعتراضات ایران؛ نامه کانون مدافعان حقوق بشر به عاصمه جهانگیر
۱۳۹۶ دی ۲۰, چهارشنبه
کانون مدافعان حقوق بشر در نامه‌ای که روز ۱۹ دی‌ماه (۹ ژانویه) به امضای شیرین عبادی، رئیس این نهاد غیردولتی رسیده، از عاصمه جهانگیر، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، خواسته است تا "به هر شیوه ممکن" توجه مقام‌های جمهوری اسلامی را به اجرای قوانین داخلی و بین‌المللی در مورد رعایت ضوابط حقوق بشر جلب کند.
این نامه در ارتباط با اعتراض‌های خیابانی اخیر در سراسر ایران و به قصد "تأمین امنیت جانی بازداشت‌شدگان و آزادی فوری و بدون قید و شرط آنها" به خانم جهانگیر نوشته شده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
در جریان این اعتراضات نزدیک به ۳۷۰۰ نفر دستگیر و مرگ دست‌کم دو بازداشت‌شده در زندان‌های ایران تأیید شده است. مسئولان جمهوری اسلامی دلیل مرگ این دو نفر را "خودکشی" اعلام کرده‌اند. شواهدی مبنی بر "مفقود" شدن یک نفر و مرگ یک بازداشتی دیگر نیز وجود دارد.
"کشته شدن سه نفر زیر شکنجه"
کانون مدافعان حقوق بشر رونوشت درخواست خود "برای رسیدگی به پیامدهای اعتراض‌های اخیر در ایران" را برای کمیساریای عالی حقوق بشر، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور بازداشت‌های خودسرانه، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور آزادی بیان و نیز گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور استقلال قضات وکلا ارسال کرده است.
این سازمان مردم‌نهاد در نامه خود، با اشاره به اعتراض‌های سراسری مردم "با استفاده از حق قانونی خود مبنی بر تجمع مسالمت‌آمیز" از جمله نوشته است: «با وجود آنکه شرکت در تجمعات و راهپیمایی‌ها بدون حمل سلاح، طبق اصل ۲۷ قانون اساسی مجاز شناخته شده و نیازمند کسب مجوز از مقام و مرجعی نیست، حاکمیت حضور مردم در خیابان‌ها را برنتابید و با به‌کار بردن خشونت، تعداد زیادی از شرکت‌کنندگان را دستگیر و سبب کشته و مجروح شدن تعداد دیگری از شهروندان ایرانی شد».
کانون مدافعان حقوق بشر در ادامه تاکید می‌کند که "سه نفر" از بازداشت‌شدگان حرکت‌های اعتراضی اخیر "زیر شکنجه به قتل رسیده‌اند" و علت عنوان‌شده از سوی مقام‌های مسئول قضایی در مورد دستگیری‌ها هم "شرکت در تجمعات غیرقانونی" بوده است.
خواست عفو بین‌الملل برای جلوگیری از "شکنجه"
سازمان عفو بین‌الملل نیز در این میان نسبت به وضعیت بازداشت‌شدگان تجمعات و تظاهرات سراسری روزهای اخیر در ایران ابراز نگرانی عمیق کرده و با انتشار بیانیه‌ای به مرگ مشکوک تعدادی از بازداشت‌شدگان اشاره کرده است. این سازمان بین‌المللی حقوق بشری نیز از مقام‌های مسئول جمهوری اسلامی خواسته است تا برای جلوگیری از "شکنجه" بازداشت‌شدگان و به قصد پیشگیری از قربانی شدن تعداد بیشتری از آنان فورا دست به اقدام‌های لازم بزنند.
عفو بین‌الملل همچنین عدم شفافیت در مورد وضعیت بازداشت‌شدگان را "نگران‌کننده" خوانده و از مسئولان ایران خواسته است تا تحقیقات مستقل، شفاف و بی‌طرفانه را جایگزین داوری سریع در مورد علت مرگ زندانیان بازداشتی و "خودکشی" خواندن آنها کنند.
"خشونت" مأموران
در نامه کانون مدافعان حقوق بشر به عاصمه جهانگیر تصریح شده است که «از سرنوشت اکثر بازداشت‌شدگان و محل نگهداری آنها اطلاعی در دست نیست. این امر باعث نگرانی خانواده‌های بازداشت‌شدگان و مدافعان حقوق بشر است. هر روز تعدادی از خانواده‌های افراد بازداشت‌شده در مقابل زندان‌ها از جمله زندان اوین تجمع کرده و خواهان آزادی عزیزان خود هستند. اما نه تنها جوابی به آنها داده نمی‌شود بلکه مأمورین با خشونت سعی در متفرق کردن مردم نیز می‌کنند».
هم‌زمان با انتشار نامه این سازمان حقوق بشری، گزارش‌هایی از درگیری مأموران امنیتی با تجمع‌کنندگان در برابر زندان اوین منتشر شد.
شماری از بستگان و اعضای خانواده‌های بازداشت‌شدگان اعتراضات اخیر از چند روز پیش در اعتراض به بازداشت‌ها و با خواست آزادی فوری بازداشتی‌ها، در مقابل زندان اوین تجمع کرده و چادر زده‌اند. شماری از این معترضان را خانواده‌های دراویش گنابادی تشکیل می‌دهند.
کانون مدافعان حقوق بشر طبق قوانین خود جمهوری اسلامی، "حکومت و نهادهای مربوطه از جمله سازمان زندان‌ها" را مسئول حفاظت از جان بازداشت‌شدگان دانسته است.
"به هر شیوه ممکن"
این سازمان مردم‌نهاد در ادامه ضمن ابراز "نگرانی عمیق" از شمار بالای "بازداشت‌های غیرقانونی"، از گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران خواسته است تا «ضمن درج مراتب در پرونده ایران، به هر شیوه ممکن توجه مقامات مسئول جمهوری اسلامی را به اجرای قوانین داخلی و همچنین ضوابط حقوق بشر جلب کرده تا نسبت به تأمین امنیت جانی بازداشت‌شدگان و آزادی فوری و بدون قید و شرط آنها اقدام کنند».
اعتراض‌های خیابانی در ایران روز ۷ دی در مشهد آغاز شد و به سرعت سراسر کشور را فراگرفت. تظاهرکنندگان در بیش از ۱۰۰ شهر کوچک و بزرگ ایران شعارهایی را علیه مقام‌های درجه اول جمهوری اسلامی، همچون رئیس جمهوری، رئیس قوه قضائیه و رهبر جمهوری اسلامی، سر دادند. در جریان این اعتراضات دست‌کم ۲۵ نفر کشته شده‌اند.
برخی از بازداشت‌شدگان کسانی هستند که در اعتراضات شرکت نداشته و در محل زندگی خود دستگیر شده‌اند. مقام‌های ایران اعلام کرده‌اند که شماری از بازداشت‌شدگان در این میان آزاد شده‌اند. اما هنوز هم تعداد زیادی از دستگیرشدگان در بازداشت به‌سر می‌برند. گفته می‌شود که علاوه بر نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران نیز در دستگیری‌های اخیر دست داشته است.
جمهوری اسلامی در جریان اعتراض‌های خیابانی در ایران از نزدیک شدن کارکنان رسانه‌های بین‌المللی و خبرنگاران مستقل به محل تظاهرات و تجمع‌ها به‌شدت جلوگیری می‌کرد. همین محدودیت‌ها در مورد پیگیری وضعیت بازداشت‌شدگان نیز وجود دارد. این امر کار اطلاع‌رسانی دقیق رسانه‌ها از اعتراضات، بازداشت‌ها و وضعیت کنونی بازداشت‌شدگان را با دشواری‌های بسیاری رو‌به‌رو می‌کند.