Nurty i przepływy
100 artystów z 10 krajów i 4 kontynentów – jubileuszowa, dwudziesta edycja wielkiego święta muzyki etnicznej zapowiada się imponująco!
I to nie tylko w liczbach, bo EtnoKraków/Rozstaje 2018 (4-7 lipca) to jedno z najważniejszych wydarzeń prezentujących muzykę tradycyjną, etno, folkową i world music. „Wolno żywić przekonanie, że tegoroczna edycja festiwalu dzięki wysokiemu poziomowi artystycznemu odbije się szerokim echem” – mówi prezydent Krakowa Jacek Majchrowski.
„Nie zabraknie ani wielkich nazwisk, ani artystów doskonale znanych i oklaskiwanych przez publiczność na wszystkich kontynentach, ani wykonawców nieco mniej u nas popularnych, choć nie mniej interesujących, którzy mają szansę stać się dla krakowskiej i polskiej publiczności autentycznymi odkryciami” – zapowiada dyrektor Krakowskiego Biura Festiwalowego Izabela Helbin.
Prologiem festiwalu będzie występ 1 lipca w Studiu im. Romany Bobrowskiej Radia Kraków grupy wokalnej Tuuletar (dosł. Bogini Wiatru) z Finlandii, która czerpiąc inspiracje muzyczne z całego świata – od amerykańskiego hip-hopu do południowoazjatyckiego folku – tworzy własne niepowtarzalne brzmienie łączące beatboxowe rytmy z fińską ludową tradycją.
Mistyczny śpiew
O tym, że ludzki głos jest najpiękniejszym instrumentem na świecie, przekonamy się już na początku festiwalu. „Koncerty 4 lipca w przestrzeniach Muzeum Inżynierii Miejskiej to święto wielkich głosów, a wszyscy wykonawcy należą do absolutnej czołówki najbardziej charyzmatycznych wokalistów nurtu world music” – zapewnia Jan Słowiński, twórca i dyrektor festiwalu. Popis swych wokalnych umiejętności da Alireza Ghorbani – artysta bezpośrednio nawiązujący do najwspanialszych osiągnięć wokalnych tradycji perskiej, jedna z ikon muzyki z Iranu. Jego bardzo różnorodny repertuar obejmuje radif i tasnif – repertuar wymagający opanowania specjalnych technik śpiewu, z którymi muzyk doskonale sobie radzi.
Pełną wdzięku i najwyższego kunsztu harmonią głosów zachwycą również bracia Ratko i Radiš Teofilović. W swoich autorskich interpretacjach sięgają do oryginalnej formuły dwugłosowej a cappella, która wraz z bałkańskim repertuarem stała się znakiem rozpoznawczym pochodzących z Serbii bliźniaków.
Współpracą z nim chlubili się wielcy przedstawiciele zachodniej muzyki, jak Kronos Quartet czy Jeff Buckley, a także polski zespół Voo Voo. Alim Qasimov to prawdziwa legenda mugham – tradycyjnej poezji śpiewanej z Azerbejdżanu. Od lat towarzyszy mu na scenie córka Fargana Qasimova – i nie inaczej będzie podczas koncertu w Krakowie.
Wyjątkowy repertuar pieśni kurpiowskich zaprezentuje Adam Strug, laureat wielu ważnych nagród muzycznych, który od lat stoi na czele zespołu Monodia Polska. „Kurpiowskie pieśni leśne służyły do nawoływania podczas zbierania jagód, choć nie tylko. Składają się nań rzeczy zdawałoby się odległe: romanse, krwawe ballady, utwory dydaktyczne i lubieżne. Zbiór tyleż obszerny, co nieoczywisty. Muzykolodzy podkreślają wyjątkowość skal muzycznych tego materiału. Mnie zachwyciła liryka i nieubłagany realizm” – mówi Adam Strug.
Transowe tańce
W kolejnych dniach podążymy w radykalnie odmiennym kierunku, a muzyczną scenę festiwalu zdominują elektroniczne rytmy, syntetyczne brzmienia instrumentów klawiszowych i beaty z automatów perkusyjnych. Gwiazdą tego nurtu będzie Omar Souleyman, syryjski artysta o międzynarodowej sławie, który swą karierę zaczynał jako... śpiewak ślubny. Jego twórczość to intrygujący muzyczny eksperyment, który uwodzi zarówno orientalnymi motywami, jak i elektronicznym, hipnotycznym transem.
W klubie Alchemia za sprawą poznańskiej formacji Lua Preta (w języku portugalskim „czarny księżyc”), łączącej elektronikę i muzykę z Angoli, zabrzmią afrykańskie rytmy inspirowane folklorem, zwyczajami i wierzeniami tego kontynentu. Wystąpi też formacja MLDVA (Funklore & Herbaciarz) oraz krakowscy DJ-e: Eta Hox i Kfjatek.
Muzyczne żywioły
Naładowani klubową energią przez kolejne festiwalowe dni będziemy spotykać artystów, którzy odnoszą wielkie sukcesy na całym świecie. W piątkowy wieczór wystąpi Mamadou Diabate – urodzony w Burkina Faso kompozytor i mistrz balafonu. Należy on do jeli – grupy muzyków, którzy od wielu pokoleń za pomocą pieśni opowiadają historię ludu Sambla.
Usłyszymy również zespół Szikra, niezwykłą kooperację dwóch słynnych formacji: avant-klezmerskiej i bałkańskiej, czyli holenderskiego Amsterdam Klezmer Band i węgierskiego Söndörgő. Pierwsi od dwóch dekad odnoszą międzynarodowe sukcesy dzięki błyskotliwej fuzji tradycyjnej muzyki klezmerskiej, bałkańskiej, cygańskiej i współczesnej. Z kolei Söndörgő zachwyca spektakularnym energetycznym graniem wykonywanym wyłącznie na akustycznych instrumentach strunowych – nie przypadkiem określani są jako „najszybsze palce world music”!
Tradycję bałkańskich orkiestr dętych przypomni pochodzący z Serbii znakomity Marko Markovic Brass Band. Jej lider Marko Markovic – syn słynnego króla trąbki Bobana Markovica (gościa festiwalu w 2003 roku) – współpracował z takimi artystami, jak Emir Kusturica, Goran Bregović i Esma Redžepova, a nawet zagrał główną rolę w musicalu Gucza! Pojedynek na trąbki Dušana Milicia opartym na motywach Romea i Julii.
Prawdziwym muzycznym dynamitem będzie chilijska formacja Chico Trujillo, uważana dziś za jednego z najlepszych ambasadorów południowoamerykańskiej cumbii, którą w odkrywczy sposób łączy z innymi gatunkami. Ich muzyka to wymarzona ścieżka dźwiękowa na imprezę taneczną w stylu latino!
Mieszkańcy, miejsca i kultura to z kolei największa inspiracja folkowego zespołu Night, którego ideą jest przywracanie do praktyki koncertowej zapomnianych lub zagrożonych zapomnieniem nepalskich instrumentów tradycyjnych.
Z polskiego podwórka
Kto zatęskni za polską muzyką, ten na deser w ostatnim dniu festiwalu otrzyma wyborny zestaw wykonawców krajowej sceny muzyki etno.
Dwudziestolecie obchodzi w tym roku jeden z najważniejszych zespołów w historii polskiego folku – Muzykanci. Po raz drugi na plenerowej scenie placu Wolnica wystąpi Adam Strug, tym razem z projektem Leśny bożek. Usłyszymy też młode zespoły krakowskiej sceny folkowej: Pokrzyk i Kapelę Raraszek. Wcześniej, w ramach Koncertu wolności / Stage of Freedom w Muzeum Inżynierii Miejskiej wystąpią czołowi przedstawiciele muzyki jazzowej i improwizowanej, którym przewodzić będzie Grzech Piotrowski.
Oprócz koncertów czekają nas liczne wydarzenia towarzyszące: noce tańców – hiszpańskich, brazylijskich i polskich, w energii balfolk i etnoelectro – warsztaty pieśni polskich, ukraińskich, romskich i wschodniego pogranicza, a także spotkanie z prof. Andrzejem Bieńkowskim poświęcone tradycjom muzyki żydowskiej.
Epilogiem festiwalu będzie inspirowany polskimi pieśniami tradycyjnymi i okrzyknięty sensacją sezonu teatralnego spektakl Do dna w reżyserii Ewy Kaim z udziałem absolwentów Akademii Sztuk Teatralnych w Krakowie.
***
„Staramy się, by nasz program, wzorem sejsmografu, odnotowywał artystyczne wstrząsy, ale też niezauważalne lub pomijane, a często najważniejsze dla krajobrazu muzycznego podziemne nurty i przepływy” – podsumowuje Jan Słowiński. A nam nie pozostaje nic innego, jak tylko czerpać z tych źródeł muzycznych tradycji!
(Justyna Skalska, miesięcznik „Karnet”)
