Je elektronische gadgets zijn grotere vervuilers dan je denkt

Minder vlees eten en minder vliegen. Dat zijn toch wel de twee maatregelen die het vaakst voorbij komen wanneer we praten over het verkleinen van onze persoonlijke ecologische voetafdruk. Toch zijn dit niet de grootste milieuvervuilers in het gemiddelde huishouden. Tot die opvallende conclusie kwam industrieel ontwerper en auteur Babette Porcelijn toen ze in 2016 voor het schrijven van haar boek De verborgen impact in de cijfers dook. Porcelijn vroeg onderzoeksbureau CE Delft om een toptien samen te stellen van grootste vervuilers in het leven van een gemiddelde consument. Daarin stond vliegen op nummer zes, vlees eten op nummer twee, en ruim op de eerste plek: de spullen in ons dagelijks leven.

De spullen om je heen als grootste milieuvervuilers, dat is even schrikken. Maar Porcelijn ziet er ook de positieve kant van in. ‘Het betekent dat er een redelijk onverkend terrein bestaat waar nog veel winst voor het milieu valt te behalen. Een nieuwe knop om aan te draaien om onze voetafdruk te verkleinen.’

Elektronica

Uit onderzoek van CE Delft bleek ook dat maar liefst een kwart van de impact van spullen wordt veroorzaakt door één subcategorie: elektronica. Daarmee is de milieu-impact van elektronica twee keer zo groot als bijvoorbeeld textiel en kleding.

Waardoor is elektronica zo schadelijk voor het milieu? Dat komt met name door het productieproces. In laptops en telefoons zitten een aantal materialen, zoals goud en koper, die door mijnbouw gewonnen moeten worden. Mijnindustrie is echter ontzettend vervuilend. Deze vervuiling vindt grotendeels buiten ons zicht plaats, in bijvoorbeeld Afrikaanse landen. Porcelijn spreekt om die reden van ‘verborgen’ impact.

Data-opslag

De verborgen impact van elektronica komt niet alleen voort uit mijnbouw. Het kijken van je favoriete serie op  Netflix, dat kattenfilmpje op YouTube of het versturen van een poep-emoji, het vereist allemaal data-opslag. Dit gebeurt in datacentra – je hebt ze vast wel eens gezien, die mysterieuze raamloze blokken langs de kant van de snelweg. 

Deze datacentra gebruiken een enorme hoeveelheid energie. Op dit moment zijn zij verantwoordelijk voor ongeveer 1 procent van het totale elektriciteitsverbruik wereldwijd. Door onze steeds groter wordende behoefte aan data-opslag, zou dit volgens sommige modellen kunnen uitgroeien naar bijna 7 procent in 2030. Naast energie verbruiken datacentra ook nog eens ontzettend veel water voor de koeling van servers. Om die reden zijn datacentra in koudere landen dan ook een stuk milieuvriendelijker dan die in warme landen.

Een aantal jaren terug werd geschat dat je met het versturen van een e-mail ongeveer 4 gram CO₂-equivalent uitstoot, een getal dat kan oplopen naar 50 gram wanneer je grote bijlages toevoegt. De grootste digitale vervuiling wordt in een gemiddeld huishouden echter veroorzaakt door het streamen van films en televisieseries en het spelen van online games. Dit verbruikt veel data-opslag, en daarmee veel energie.

Netflixschaamte?

Betekent dit dat na je vliegvakantie naar Thailand en je bal gehakt, nu ook nog eens je avondje netflixen wordt afgepakt? Niet per se. De verandering zal vooral van datacentra zelf moeten komen door te investeren in de ontwikkeling van zuinigere data-opslag. Desalniettemin zijn er wel degelijk een aantal dingen die je persoonlijk kunt doen voor een milieuvriendelijker gebruik van je elektronica.

- De grootste milieu-impact van je elektronische apparatuur zit in de productie ervan. Stel de aankoop van nieuwe producten dus zo lang mogelijk uit. Repareren heeft altijd de voorkeur boven vervangen. En vermijd telefoonabonnementen waarbij je ieder jaar een nieuwe telefoon mag uitzoeken. Voor andere duurzame telefoontips kun je dit stuk eens doornemen.

- Beperk de aanschaf van onnodige gadgets. Dus misschien geen Amazon Alexa als digitale assistent of beamer aan het plafond. De winning van grondstoffen voor deze producten brengt enorme schade aan het milieu. Wanneer je de keuze hebt, ga voor de niet-elektronische variant van een product. Koop bijvoorbeeld minder elektronisch speelgoed voor je kind.

- Heb jij ook zo’n la waarin een tiental oude telefoons ligt te verstoffen, of heb je nog een oude gameconsole op zolder staan? Lever deze apparatuur in. Je oude elektronica zit nog vol met grondstoffen als goud en koper die weer hergebruikt kunnen worden. En dat scheelt weer vervuiling door mijnbouw.

- Administratieve mailtjes uit 2008, vergeten foto’s van de vakantie met je ex en felicitaties in de groepsapp van je middelbare schoolvrienden: ze staan allemaal ergens opgeslagen op een server, en verbruiken daarmee energie. Hanteer de tips uit onze opruimchallenge van vorig jaar, en schoon je laptop en telefoon eens goed op.

- En tot slot, probeer je beeldschermgebruik te beperken. Dus toch een heel klein beetje netflixschaamte. Voor tips om minder op je smartphone te kijken, kun je deze gids nog eens doornemen.