چه کسی رئیس را انتخاب می‌کند؟
روزآروز | محمدحسن نجمی - روزنامه‌نگار
عمر مجلس دهم به پایان رسید و از ۷ خرداد مجلس یازدهم البته نه با همه منتخبان که با آنها که در دور اول به مجلس راه یافتند، آغاز به کار خواهد کرد؛ حدود ۱۴ صندلی در آغاز این مجلس به دلیل کشیده شدن انتخابات در برخی حوزه‌ها به دور دوم، خالی است که به خاطر شیوع کرونا احتمالا دور دوم در این حوزه‌ها شهریور ماه برگزار می‌شود.
مجلس یازدهم به لحاظ ترکیب تفاوت زیادی با مجلس دهم و قرابت زیادی به مجلس نهم دارد. اصلاح‌طلبان و آنها که خود را معتدل یا مستقل می‌خوانند در اقلیت مطلق هستند و اصولگرایان در اکثریت مطلق. اما در این تقسیم‌بندی خود اصولگرایان به چند دسته تقسیم می‌شوند: احمدی‌نژادی‌ها، پایداریها، سنتی‌ها و نواصولگرایان یا همان قالیبافی‌ها؛ تقسیم‌بندی‌ای که پنجشنبه، ۸ خرداد ۱۳۹۹، تکلیف ریاست مجلس را روشن می‌کند.
مهم‌ترین نامزد اصولگرایان برای ریاست مجلس، محمدباقر قالیباف است که جمعی نزدیک به خود هم دارد.
دومین نامزد سرشناس که حاصل فعالیت و رایزنی‌های تشکیلاتی، و ائتلافی از رقبای دیروز است کسی نیست جز حمیدرضا حاجی‌بابایی که سابقه‌اش به اندازه هوادارانش عجیب و غریب است: هم ریاست فراکسیون ولایی در مجلس قبل را برعهده داشته، هم وزارت دولت محمود احمدی‌نژاد را در کارنامه دارد و هم عضویت در حزب اعتدال و توسعه را (حزبی که در اواخر دهه ۷۰ با عضویت کسانی چون محمود واعظی، فاطمه هاشمی و دیگر و رهبری معنوی حسن روحانی که قرار بود بال راست هاشمی رفسنجانی در برابر کارگزاران سازندگی باشد و در دهه ۹۰ مرکز کادرسازی تیم اعتدال بود).
بنابراین فارغ از نامزدهای دیگر، دو نامزد قَدَر اولین سال مجلس یازدهم این دو هستند: محمدباقرقالیباف متکی به حمایت نواصولگرایان که از زمان سرلیستی فهرست تهران به عنوان رئیس آینده مجلس مطرح بود؛ و حمیدرضا بابایی متکی بر حمایت نمایندگان پایداریها (مریدان آیت‌الله مصباح یزدی به رهبری مرتضی آقاتهرانی در درون مجلس و صادق محصولی در خارج از مجلس) و احمدی‌نژادی‌ها (متشکل از وزرا و کارگزاران دولت مهرورزی) که پنجشنبه اول خرداد رسما نامزد این سمت شد.
اصولگرایان به چند دسته تقسیم می‌شوند: احمدی‌نژادی‌ها، پایداریها، سنتی‌ها و نواصولگرایان یا همان قالیبافی‌ها؛ تقسیم‌بندی‌ای که پنجشنبه، ۸ خرداد ۱۳۹۹، تکلیف ریاست مجلس را روشن می‌کند
فعالیت‌های فراکسیونی و جلساتِ مدام: دو قطبی شکل می‌گیرد
با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از نمایندگان مجلس تازه کارند، مرزهای فراکسیون‌ها هنوز روشن نیست؛ فراکسیون‌های سیاسی هنوز رسما تشکیل نشده‌اند. هر دو طرف در قالب جلساتی تلاش می‌کنند بیشترین تعداد از نمایندگان را جذب خود کنند. این تلاش‌ها خودش را در جلسات «همدلی» و «وفاق» و چیزهایی از این دست، نشان می‌دهد.
جلسه حامیان قالیباف صبح سه‌شنبه، ۶خرداد، تحت عنوان «هم‌افزایی برای مجلس قوی، کارآمد و انقلابی» در مجموعه شهدای انقلاب اسلامی در سرچشمه برگزار شد. قالیباف، در مقام سخنران اصلی اشاره‌ای به انتخابات هیات رییسه نداشت و به صحبت درباره مجلس و نحوه عملکرد آینده‌شان بسنده کرد. از نام‌آورترین نمایندگان در این جلسه می‌توان به علیرضا زاکانی اشاره کرد. پیش از این هم قالیباف جلسه‌ای با منتخبان استان‌های شمالی کشور داشت.
در جلسه دیگری هم که صبح همان روز تحت عنوان نشست «مجلس تراز انقلاب اسلامی» در مسجد امام صادق(ع) در میدان فلسطین برگزار شد، حاجی بابایی در جمع تعدادی دیگر از منتخبان مجلس یازدهم حاضر شد و در بخشی از آن به انتخابات هیات‌رئیسه اشاره کرد: «با توجه به اصلاح آیین‌نامه به این نتیجه رسیدیم که چهارشنبه جلسه برگزار کنیم، بعدازظهر فراکسیون را تشکیل بدهیم و مجددا پنجشنبه جلسه برگزار کنیم که این فرآیند شتاب‌زده است اما شتابزدگی این شائبه را ایجاد نکند که به سرعت می‌خواهیم کاری کنیم که وقتی چشممان را باز می‌کنیم، ببینیم اتفاق دیگری افتاده است».
در این جلسه که به ریاست حاجی‌بابایی برگزار شد، غیر از خودش، فریدون عباسی، علی نیکزاد، محمدمهدی زاهدی و علیرضا زاکانی هم سخنرانی کردند. فریدون عباسی منتخب کازرون و رییس سابق سازمان انرژی اتمی هم در همین جلسه اعلام کرد که نامزد ریاست مجلس خواهد شد. زاهدی، عباسی، نیکزاد و حاجی‌بابایی همگی در دولت‌های احمدی‌نژاد صاحب‌منصب بوده‌اند.
همزمانی تقریبی این دو جلسه می‌تواند نشان‌دهنده تلاش‌های جداگانه هر یک از این دو چهره برای رسیدن به ریاست مجلس باشد. البته «فارس» گزارش داده که تعداد منتخبین حاضر در جلسه قالیباف ۱۸۷ تن بوده و تعداد منتخبان شرکت کننده در جلسه حاجی بابایی ۴۸ تن.
همیشه پای جبهه پایداری در میان است
به نظر می‌رسد مهم‌ترین مانع قالیباف، تشکیلاتی است به اسم جبهه پایداری. در هنگام انتخابات بخش عمده تلاش رهبران جناح اصول‌گرا در آن انتخابات بی‌رمق صرف آن شد که این جبهه را از ارايه لیست جداگانه برحذر دارند. در انتخاب هیات‌رئیسه هم، مشکل و شکاف زمانی به وجود آمد که قالیباف نتوانست نظر جبهه پایداری را جلب کند.
برخی هواداران قالیباف چهره معنوی جبهه پایداری یعنی صادق محصولی را «پدرخوانده» می‌نامند که این نکته مرتضی آقاتهرانی را وادار به واکنش کرد و معلوم شد قالیباف و «پدرخوانده» قبلا با هم دیدار داشته‌اند. آقاتهرانی به دیدار پیش از انتخابات قالیباف و محصولی اشاره کرد و از هواداران قالیباف پرسید، محصولی آن زمان پدرخوانده نبود؟: «با فرض اینکه خدای ناکرده آقای محصولی پدرخوانده هستند، پس چرا این عزیزانی که از نیروها و هواداران آقای قالیباف هستند، این نقد را به آقای قالیباف مطرح نمی‌کنند که چرا ایشان قبل از دیگران به دیدار همین پدرخوانده رفته و با وی وارد گفت‌وگو در خصوص مجلس آینده شده است؟».
حالا جبهه پایداری فرمان گفتمان و کار تشکیلاتی علیه قالیباف را دست گرفته است. مهم‌ترین دلیل آنها برای مخالفت با قالیباف آن است که رئیس آینده مجلس نباید کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری آینده شود. نشانه‌ای از اینکه هر دو گروه برای انتخابات آتی هم برنامه دارند.
این خواسته زمانی شفاف‌تر شد که مرتضی آقاتهرانی منتخب تهران و دبیرکل جبهه پایداری در یک سخنرانی به قالیباف و اطرافیانش تاخت: «به قالیباف که گفتیم شرط حضور در جلسات وفاق نامزدنشدن در انتخابات ریاست جمهوری است، دیگر در آن حاضر نشد». در جلسات وفاق افراد شاخص جریانات مختلف اصولگرایی حاضر در مجلس شرکت داشتند و در آن بنا بود درباره هیات رییسه مذاکره شود. برخی گفتند که قالیباف به این جلسات دعوت نشده است اما آقاتهرانی نظر دیگری داشت: «دعوت نکردن از آقای قالیباف برای شرکت در جلسات وفاق حتماً خلاف واقع است. چرا که اصلاً در جلسه وفاقِ ویژه کاندیداهای احتمالی، که با جلسه اصلیِ حدوداً ۳۰ نفره متفاوت بود و در منزل آقای نادران برگزار شد، همه آنانی که در مظان ریاست مجلس قرار دارند، حضور داشتند. در این جلسه علاوه بر آقای نادران به عنوان میزبان و همچنین شخص آقای قالیباف، آقایان زاکانی، نیکزاد، حاجی‌بابایی و میرسلیم نیز حضور داشتند که بنده و آقایان میرتاج‌الدینی و تقوی نیز حاضر بودیم». او همچنین گفت که «این‌جا باید دوستان، از آقای قالیباف بپرسند بعد از اعلام پذیرش شرایط جلسه مبنی بر پایبندی و حضورنداشتن به‌عنوان نامزد ریاست جمهوری، علت شرکت نکردن ایشان در جسات وفاق دقیقا چیست و چرا بعضی از طرفدارانشان برای فرافکنی موضوع کذب دعوت نکردن از ایشان را مطرح می‌کنند».
کنایه‌های میرسلیم؛ موتلفه کجای کار است؟
در حالی که دو قطبی اصلی مجلس یازدهم بین نیروی راست جدید یعنی قالیبافی‌ها یا همان نواصولگرایان و ائتلاف پایداریها- احمدی‌نژادی‌ها شکل گرفته، راست قدیم که دهه‌ها پیش میان‌دار اصلی سیاست بود به حاشیه رفته است. حالا اما به ابتکار مصطفی میرسلیم که اعتقاد دارد با حضور بیشتر می‌توان از حاشیه به میدان آمد، صدای این جریان استخوان‌دار بیشتر شنیده می‌شود.
او و دوستانش در بیرون مجلس بیکار ننشسته‌اند و اردوگاه قالیباف را هدف قرار می‌دهند. در کنار جبهه‌پایداری که سودای ریاست‌جمهوری را مهم‌ترین مانع رئیس مجلس شدن قالیباف مطرح می‌کند، موتلفه‌ای‌ها کنایه‌هایی از جنس اقتصاد می‌زنند و می‌گویند رئیس مجلس نباید شائبه فساد اقتصادی داشته باشد. آن‌هم همچنین می‌گویند مجلس «فرمانده» نمی‌خواهد.
میرسلیم در یک سخنرانی در جمع برخی منتخبان مجلس یازدهم، رهبری این حملات را دست گرفت و ۲۳ اردیبهشت ماه گفت: «نامزد ریاست مجلس نباید هدفش ریاست جمهوری باشد و نخواهد مجلس را سکو قرار دهد، زیرا اصلاً بالاتر از مجلس نداریم و این تفکر اشتباهی است بین برخی نمایندگان که مجلس را سکو قرار می‌دهند تا به جایگاه دیگر برسند. اگر کسی نماینده مجلس شود و اهداف دیگری داشته باشد، ظلم و جفا به مردم و مجلس است زیرا مجلس را دست کم می‌گیرد».
او در توییت کنایه‌آمیزی هم نوشت: «هر فردی را نمایندگان محترم برای ریاست انتخاب می‌کنند، به منظور فرماندهی و آقایی‌کردن بر آنها نیست؛ بلکه برای خدمت‌کردن به نمایندگان است تا بتوانند وظایف مقدس خود را به بهترین وجه ایفا کنند. مجلس در درجه اول نیازمند سخنگویی صادق و مدیری خدوم، با‌تجربه، پاک و لایق است و نه آقابالاسر».
توییت دیگری از او هم بی‌کنایه نیست: «شفافیت قضائی با سرپوش گذاردن بر تخلفات پنهان و آشکار افرادی که مماشات با آنها موجب گمراهی منتخبان مردم و ضایع شدن حقوق عمومی و حتی حق انقلاب اسلامی می‌شود، سازگار نیست».
همزمان با کنایه‌های توییتری میرسلیم به قالیباف یکی دیگر از اعضای موتلفه اظهارنظری داشت که آن هم سر و صدای زیادی به پا کرد. اسدالله بادامچیان از اعضای اصلی موتلفه در مصاحبه‌ای گفت: «فساد اقتصادی همواره لطمه‌های جدی به ریشه‌های اقتصاد کشور وارد می‌کند و به نوعی حق مردم در این فرایند به شدت تضییع می‌شود، بنابراین کسی که جایگاه ریاست مجلس گام دوم را کسب می‌کند باید همت عالی و اصلی‌اش ریشه‌کن کردن فساد باشد. لذا با این استدلال شایسته نیست در کارنامه خدمتی نامزدهای رئیس و هیئت رئیسه‌ی مجلس، حرف و حدیث و حاشیه و شائبه باشد».
میرسلیم خود برای ریاست مجلس کاندیدا شده است. او پس از اینکه دو تن از وزرای احمدی‌نژاد (حسینی و نیکزاد) به نفع وزیر دیگر احمدی‌نژاد (حاجی‌بابایی) کنار کشیدند، توییت دیگری کرد و نوشت: «همدلی و صمیمیت آقایان نیکزاد و حسینی به نفع آقای حاجی‌بابایی قابل تقدیر است. ان‌شاءالله بین سه نفر نامزد باقی مانده، مجمع عمومی گروه اکثریت تمایل نهائی خود را اعلام خواهد کرد و آنچه مایۀ امیدواری مردم می شود و برای اعتلای جمهوری اسلامی مناسب است، رقم خواهد خورد». منظور میرسلیم از سه نامزد باقیمانده، خودش، قالیباف و حاجی‌بابایی است.
برخی معتقدند که میرسلیم در صورت اعلام رسمی نامزدی ریاست مجلس، پیش از انتخابات هیات رییسه کنار می‌کشد؛ اما لااقل از سمت و سوی کنایه‌های توییت‌های او اینگونه به‌نظر می‌رسد که اگر هم قرار بر کنار رفتن به نفع کسی باشد، آن شخص قالیباف نخواهد بود. اما شامگاه سه‌شنبه پخش مصاحبه میرسلیم با بخش فارسی بی‌بی‌سی حاشیه تازه‌ای برای او آفرید و هواداران قالیباف در فضای مجازی فرصت را غنیمت شمردند و البته خیلی ملایم او را سرزنش کردند؛ برخی هم به کنایه می‌گفتند اگر به جای میرسلیم یک اصلاح‌طلب بود چه اتفاقی می‌افتاد. این اقدام میرسلیم ممکن است در جریان رقابت بر سر صندلی ریاست مجلس برای او گران تمام شود؛ هرچند که او در توییتی نوشته «این مصاحبه در شرایط مشغله زیاد کاری و بدون توجه به ماهیت تماس‌گیرنده انجام شده است» و در ادامه از «بی‌دقتی خود در اصل پاسخ دادن به بی‌بی‌سی که مواضع خصمانه آن برای ملت مشخص است، صرف نظر از محتوای آن، از محضر شریف مردم پوزش» خواسته است.
وزن‌کشی در صحن
از شلوغی صف نامزدهای ریاست مجلس این طور برمی‌آید که همچنان باید منتظر تحولات و حتی کنارکشیدن‌ها باشیم؛ مخصوصا که حاجی‌بابایی در انتخابات هیات رییسه اجلاسیه سوم مجلس دهم سابقه این کار را دارد؛ اقدامی که برخلاف انتظارات بود. اما از عدم اظهارنظر قالیباف درباره هیات رییسه حدس زده می‌شود که شاید او گرفتن آرای منتخبان برای ریاست را کار سختی نمی‌داند و اعتماد به نفس خوبی دارد؛ شاید هم چراغ خاموش و بدون سر و صدا مشغول کار است. به نظر می‌رسد قالیباف که پیش از انتخابات بسیاری او را رییس بلامنازع مجلس می‌دانستند، شاید مثلث پایداریها، احمدی‌نژادی‌ها و اصولگرایان سنتی با نمایندگی موتلفه برایش دردسرساز شود؛ البته اگر این مثلث برمودا بر نظر و موضع خود بماند.
هرچه که باشد پنجشنبه هشتم خرداد روز رای‌گیری در صحن مجلس است؛ روزی که روز وزن‌کشی جریانات اصولگرایی حاضر در پارلمان خواهد بود.