اسكیزوفرنی چیست، چه علائمی دارد و چگونه درمان می‌شود؟
اسکیزوفرنی (شیزوفرنی) نوعی اختلال روانی شدید و مزمن است که بر نحوه تفکر، احساس و رفتار فرد تاثیر می گذارد. در افراد مبتلا به اختلال اسکیزوفرنی، مرز بین واقعیت و توهم از بین می رود و به نظر می رسد که این افراد دیگر قادر به تشخیص واقعیت نیستند. اگرچه اسکیزوفرنی اختلال متداولی نیست ولی علائم آن موجب می شود تا فرد از انجام امور روزانه خود کاملا ناتوان شود.
برای اینکه بهتر درک کنیم که اسکیزوفرنی چیست، بهتر است ابتدا با همه علائم آن را مرور کنیم و بعد به بررسی عامل بیماری اسكیزوفرن و روش های درمان آن می پردازیم. با افق سلامت همراه باشید.
علائم اختلال اسكیزوفرنی چیست؟
برای آنکه بدانیم اسکیزوفرنی چیست، باید بتوانیم علائم آن را دنبال کنیم. در ابتدای بروز اختلال اسکیزوفرنی، ممکن است علائم بیمار عادی به نظر برسد و دلایل زیادی برای توجیه آن ها وجود داشته باشد. برای مثال فرد کم کم روابط خود را با دوستانش قطع می کند، مشکلاتی در خوابیدن برای او به وجود می آید، زودرنج و حساس می شود و نمرات تحصیلی و بازدهی کاری او افت می کند. با روند رو به رشد بیماری که به عنوان مرحله پیشرو شناخته می شود، علائم منفی اختلال اسكیزوفرنی شدت بیشتری پیدا می کند. فرد به فرد، میزان و شدت علائم اختلال اسكیزوفرنی تغییر می کند ولی می توان به طور کلی علائم اختلال اسكیزوفرنی را به 4 دسته زیر تقسیم بندی کرد:
علائم منفی اختلال اسكیزوفرنی : علائم منفی اختلال اسكیزوفرنی می تواند هشداری برای روان پریشی قریب الوقوع فرد باشد و معمولا با اختلال در احساسات و رفتارهای عادی فرد همراه است. این علائم شامل موارد زیر است:
- عاطفه سحی (Flat affect) که به معنی کاهش بروز احساسات از طریق صحبت کردن و حتی ارتباطات چهره به چهره است .
- کاهش احساس لذت در زندگی
- دلسرد شدن فرد نسبت به انجام فعالیت های روزانه
علائم مثبت اختلال اسکیزوفرنی : مثبت بودن علائم اختلال اسکیزوفرنی به معنی خوب بودن آن نیست. در این مرحله فرد با گذشتن از مرحله پیشرو وارد مرحله ای می شود که عوارض آن به ندرت در انسان های سالم دیده می شود. این علائم به طور کلی شامل موارد زیر است:
- توهمات پارانوییدی داشتن
- هذیان گفتن
- اختلالات اندیشه (روش های غیرمعمولی در تفکر)
- اختلالات عملکردی و شناختی (حرکات بدن آشفته و صحبت کردن نا مفهموم)
علائم شناختی اسکیزوفرنی : این علائم در برخی از بیماران به ندرت یافت می شود و در برخی دیگر شدیدا بروز پیدا می کند. در این مرحله بیمار متوجه تغییراتی در حافظه و جنبه های تفکر در مغز خود می شود. این علائم عبارتند از:
- کاهش عملکرد اجرایی (کاهش توانایی درک اطلاعات و پزدارش آن برای تصمیم گیری)
- مشکل در تمرکز
- مشکلات حافظه (فراموش اطلاعات بلافاصله بعد از یادگیری)
بعد از اینکه دانستیم اسکیزوفرنی چیست و چه علائمی دارد به بررسی اسكیزوفرنی پارانویا می پردازیم.
اسكیزوفرنی پارانویا چیست؟
تا چند سال پیش اسكیزوفرنی پارانویا به عنوان نوعی از اسکیزوفرنی طبقه بندی شده است، در حالیکه اکنون جز علائم مثبت اختلال اسكیزوفرنی طبقه بندی می شود و جز شایع ترین علائم این بیماری شناخته می شود. شرح کاملی از علائم اسكیزوفرنی پارانویا به صورت زیر است:
هذیان گفتن : بر زبان آوردن عقاید نادرست، عجیب و غریب که حتی هیچ پایه و اساس قبلی ندارد و فرد تمام آن را از ذهن خودش ابداع کرده است. در این موارد حتی اگر با دلایل علمی و سند و مدرک به شخص نشان دهید که اشتباه می کند او اشتباه خود را قبول نخواهد کرد. برای مثال، افراد مبتلا به اسكیزوفرنی پارانویا ممکن است در مورد اینکه می توانند افراد دیگران را بشنوند هذیان بگویند. آن ها ممکن است تصور کنند خدا یا شیطان هستند و یا اینکه تصور کنند مردم مدام در ذهن خود در حال توطئه چینی برای او هستند.
توهم داشتن : منظور از توهم، احساس کردن اموری است که واقعی نیستند. شنیدن صداهایی که وجود ندارند از جمله رایج ترین توهمات اسكیزوفرنی پارانویا است. این صداها ممکن است به فرد توهین کند، درباره رفتار و کارهای او اظهار نظر کند و یا حتی به او دستوراتی بدهد. دیدن اتفاقات و اشخاصی که وجود ندارند که جز علائم نادر اسكیزوفرنی پارانویا به شمار می آید. احساس کردن بو های عجیب و غریب، چشیدن ناگهانی مزه های مختلف ، احساس اینکه ناگهان چیزی روی پوست آن ها حرکت می کند و ...از جمله علائم اسكیزوفرنی پارانویا به حساب می آید.
کاتاتونیک (Catatonia) : بروز علائم کاتاتونیک در فرد مبتلا به اسكیزوفرنی پارانویا باعث می شود تا فرد دیگر صحبت نکند و برای مدت طولانی بدن او در یک موقعیت ثابت قرار بگیرد.
عامل بیماری اسكیزوفرنی چیست؟
اکنون که دانستیم اسکیزوفرنی چیست میتوانیم راجع به عامل به وجودآورنده آن صحبت کنیم. کارشناسان معتقدند که عامل بیماری اسكیزوفرنی به طور قطع مشخص نمی باشد ولی این احتمال وجود دارد که عوامل مختلفی به صورت انفرادی و یا ترکیبی در ابتلا فرد به اختلال اسكیزوفرنی تاثیر دارند. مهم ترین عامل بیماری اسكیزوفرنی به شرح زیر می باشد:
وراثت ژنتیکی : اگر سابقه بروز اختلال اسکییزوفرنی در خانواده فرد وجود نداشته باشد، احتمال بروز آن در فرد تا کمتر از یک درصد کاهش می یابد. اما به طور متقابل در صورتی که والدین شخص دچار این اختلال باشند، احتمال ابتلا تا حدود 10 درصد افزایش می یابد.
عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز : کارشناسان معتقدند، عدم تعادل میزان ماده دوپامین عامل بیماری اسكیزوفرنی است. دوپامین یک انتقال دهنده عصبی در مغز است که کمبود آن نقش موثری در بروز این بیماری دارد. کمبود سروتونین نیز می تواند عامل بیماری اسكیزوفرنی باشد.
روابط خانودگی : هیچ مدرک مشخصی وجود ندارد که نشان بدهد وجود تنش در روابط خانودگی عامل بیماری اسکیزوفرنی است. با این حال برخی از بیماران معتقدند که روابط خانگی پر تنش عامل بیماری اسکیزوفرنی در آنان بوده است.
عوامل محیطی : در این مورد نیز نمی توان با قطعیت اظهار نظر کرد، اما علائمی نشان می دهد که افرادی که مشکوک به وجود تروما مغزی قبل تولد بوده اند، علائم بیشتری از این بیماری را در خود نشان داده اند.
وجود استرس و اضطراب : برخی از بیماران اظهار داشته اند که قبل از بروز علائم اسکیزوفرنی، هیجان و اضطراب های شدیدی را تجربه کرده اند. اما واقعیت این است که نمی توان به طور قطعی گفت وجود استرس و اضطراب عامل بیماری اسکیزوفرنی است یا از جمله علائم آن است.
اسكیزوفرنی در کودکان چیست و چگونه تشخیص داده می شود؟
از جمله اختلالات خلقی موجود در کودکان می توان به اسكیزوفرنی در کودکان اشاره کرد. هرچند شیوع این اختلال به گستردگی اختلال بیش فعالی، اختلال وسواس فکری و یا نیاز به گفتار درمانی نیست، اما این اختلال از انواع دیگر خطرناک تر است.
علائم اسكیزوفرنی در کودکان به اندازه زیادی شبیه به علائم اسكیزوفرنی در بزرگسالان شبیه است. اما تشخیص آن برای والدین و حتی درمانگر امر دشواری است. زیرا علائم اسكیزوفرنی در کودکان با علائم سایر اختلالات رایج مانند اختلالات طیف اوتیسم، اختلالات خلقی و یا اختلالات وسواس فکری هم پوشانی دارد.
برای مثال شفاف سازی در مورد تفاوت علائم اسكیزوفرنی در کودکان و علائم اوتیسم بسیار مهم است. در حالیکه اختلال اوتیسم در سال های اولیه کودک قابل تشخیص است، بروز اولین علائم اسكیزوفرنی در کودکان ممکن است تا سال ها به طول بیانجامد. اما اسكیزوفرنی در کودکان و اوتیسم در کودکان هر دو منجر می شوند تا کودک گوشه گیر شود و در فعالیت های اجتماعی شرکت نکنند. هم چنین در هر دو اختلال، کودک به نوعی در خیال های خود غرق می شود.
شرایط پزشکی نیز گاهی ممکن است منجر به بروز علائمی مشابه شود. عفونت های سیستم عصبی مرکزی، اختلالات غدد درون ریز، سندروم های ژنتیکی، اختلالات خود ایمنی و قرار گرفتن در معرض محیط سمی موجب می شود تا کودکان علائمی مانند علائم اسكیزوفرنی از خود نشان دهند. حتی استفاده از برخی از داروهای تحریک کننده نیز می تواند منجر به بروز علائم مشابه شود. منتها این علائم در مدت زمان چند روز تا چند هفته بعد از مصرف دارو و بهبود کودک از بین می روند.
از جمله نکات مهم در اسكیزوفرنی در کودکان تشخیص به موقع این اختلال و تمایز آن با اختلال اوتیسم است. در صورتی که احساس می کنید علائمی که در بالا به آن اشاره شد، در کودک شما وجود دارد، می توانید به مرکز مشاوره کودک و نوجوان افق سلامت مراجعه کرده و از متخصصان آن کمک بخواهید. برای دریافت هرگونه خدمات مشاوره کافی است با ما تماس بگیرید.
روش های درمان اسكیزوفرنی چیست؟
در قسمت های قبل به نکته اشاره کردیم که اسكیزوفرنی چیست و عامل بیماری اسکیفزوفرنی کدام است. از آنجایی که علت این بیماری به طور دقیق مشخص نیست، درمان اسكیزوفرنی در حال حاضر به کنترل علائم و مدیریت آن ها فرد می پردازد. روش های درمان اسکیزوفرنی معمولا ترکیبی از دارودرمانی و روان درمانی است. در ادامه تغییر شیوه زندگی فرد به او کمک می کند تا بتواند علائم بیماری خود را مدیریت کند و زندگی عادی تری داشته باشد. اگرچه بیشتر افرادی که تحت درمان اسکیزوفرنی قرار می گیرند به تدریج پیشرفت هایی در کنترل علائم خود دارند ولی نیاز دارند تا اخر عمر تحت درمان اسكیزوفرنی باشند. انواع روش های درمان اسكیزوفرنی شامل جدید ترین درمان اسکیزوفرنی و هم چنین نشانه های درمان سریع اسکیزوفرنی به شرح زیر است:
استفاده از دارو برای درمان اسكیزوفرنی :
دارودرمانی نقش مهمی در کاهش علائم و تسکین بیماران دارد. البته استفاده از دارو به تنهایی توصیه نمی شود و بهتر است به صورت ترکیبی با روش های روان درمانی مورد استفاده قرار گیرند. داروهای مورد استفاده برای درمان اسکیزوفرنی، داروهای ضد روان پریشی نامیده می شوند. تصور می شود که این دارو با تاثیر بر روی انتقال دهنده عصبی دوپامین موجب تسکیم علائم این بیماری می شود. البته استفاده از آن دارای عوارض جانبی نیز می باشد. بنابراین تجویز داروی مناسبی که بیشترین کارایی و کمترین عوارض را داشته باشد بهترین روش دارودرمانی برای درمان اسكیزوفرنی است.
داروهای ضد روان پریشی دارای دو نسل اول و دوم هستند. در حالی که نسل اول قیمت پایین تری دارند، عوارض جانبی بیشتری برای آن ها گزارش شده است. داروهای ضد روان پریشی نسل دوم جدید ترین درمان اسکیزوفرنی با استفاده از دارو هستند و محبویت بیشتری دارند. برخی این داروها عبارتند از : کلوزاپین (کلوزاریل) ، لوازیدون (لاتودا)، اینوگا ،سرووکل و ریسپریدون. برخی از داروهای نسل اول که هنوز تجویز می شوند نیز عبارتند از : کلروپرومازین، فلوفنازین، هالوپریدول و پرفنازین. اگرچه داروهای نسل دوم عوارض کمتری دارند اما مانند تمامی داروهای روان پزشکی اکیدا از شروع و قطع مصرف آن ها بدون هماهنگی پزشک خودداری کنید.
جدید ترین درمان اسکیزوفرنی:
همانطور که پیش تر به آن اشاره کردیم، از بین تمامی عامل بیماری اسكیزوفرنی نقش وراثت، پر اهمیت تر است. جدید ترین درمان اسکیزوفرنی روشی است که در آن پزشکان بر روی ژن های پدید آورند این بیماری تحقیق می کنند. پژوهشگران توانسته اند با مطالعه تصاویر مغزی بیماران حدس بزند که چه ژن هایی عامل انتقال این بیماری هستند. تحقیقی جدیدی که اثرات بیولوژیکی درمان ژنتیکی با استفاده از روش جهش ژنتیکی را مورد بررسی قرار می داده است، نشان داده است که این کار به کاهش علائم این بیماری کمک می کند. پژوهشگران هنوز درحال گسترش نتایج جدید ترین درمان اسکیزوفرنی با استفاده از تغییرات ژنتیکی هستند.
برای درمان سریع اسکیزوفرنی باید چه اقدامی انجام دهیم؟
درمان سریع اسکیزوفرنی برای کسانی مورد استفاده قرار می گیرد که تمایلی به استفاده از روش های درمان متداول ندارند و علائم بیماری ناگهان در آن ها شدن بیشتری می گیرد. در این صورت بهتر است با مراجعه به بیمارستان روانی درمان سریع اسکیزوفرنی آغاز شود. درمان سریع اسکیزوفرنی معمولا شامل دوره بستری 3 تا 7 روزه است. برخلاف تصور عامه مردم، خطر عدم درمان اسکیزوفرنی انجام اعمال خشونت آمیز نیست، بلکه خودکشی است. درمان سریع اسکیزوفرنی کمک می کند تا فرد و اطرافیان او در سلامت باشند
برای دریافت خدمات مشاوره درمان اسکیزوفرنی کافی است با کلینیک افق سلامت تماس بگیرید.
لینک کوتاه:
