.jpg)
ក្រុមស្ត្រីសកម្មជនបឹងកក់ ពេលត្រូវនាំឡើងសវនាការសាលាឧទ្ធរណ៍ កាលពីឆ្នាំ ២០១២។ ផា លីណា
ភ្នំពេញៈ មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) ចេញរបាយការណ៍អង្កេតមួយពីម្សិលមិញដោយបង្ហាញថា សិទ្ធិជំនុំជម្រះក្តីដោយយុត្តិធម៌សម្រាប់ស្ត្រីនៅសាលាឧទ្ធរណ៍នៅតែមានកង្វះខាតក្នុងការទទួលបានសិទ្ធិពេញលេញសម្រាប់ពួកគេ។
របាយការណ៍ដែលបានបង្ហាញពីការឃ្លាំមើលការកាត់ក្តីនៅសាលាឧទ្ធរណ៍ចាប់ពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៦ ដល់ខែមិថុនា ២០១៨ បានអង្កេតលើសំណុំរឿងចំនួន ៤៥៣ ដែលក្នុងនោះមានស្ត្រីចំនួន ៩៧ នាក់។
ក្នុងការអង្កេតលើករណីស្ត្រីទាំង ៩៧ នាក់នេះ CCHR បានកត់សម្គាល់ឃើញថា៖ «ក្នុងចំណោមជនជាប់ចោទជាស្ត្រីទាំងនេះ ជនជាប់ចោទជាស្ត្រីចំនួន ២៧ នាក់ (២៨%) មិនមានវត្តមានក្នុងសវនាការករណីខ្លះដោយសារកង្វះខាតទំនាក់ទំនងរវាងសាលាឧទ្ធរណ៍ និងមណ្ឌលកែប្រែហើយជនជាប់ចោទជាស្ត្រីចំនួន ២៥ នាក់ (២៦%) មិនមានមេធាវីតំណាង។ លើសពីនេះជនជាប់ចោទជាស្ត្រី ១៤% បង្ហាញខ្លួនចំពោះមុខតុលាការដោយស្លៀកពាក់ឯកសណ្ឋានទណ្ឌិតដែលផ្ទុយទៅនឹងការសន្មតទុកជាមុនថាគ្មានទោស»។
របាយការណ៍នេះបានបន្តថាក្នុងចំណោមសំណុំរឿងរបស់ស្ត្រី ២៥ នាក់ដែលគ្មានមេធាវី ស្ត្រីជាប់ចោទក្នុងសំណុំរឿងចំនួន ៩ នាក់មិនត្រូវប្រាប់ពីសិទ្ធិរបស់ពួកគេក្នុងការទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌ឡើយ។ មាន ១៣% ក្នុងចំណោមស្ត្រី ៩៧ នាក់មិនត្រូវបានចៅក្រមប្រាប់ និងទទួលការពន្យល់ពីចៅក្រមអំពីសិទ្ធិក្នុងការមានមេធាវីឡើយ។
លើសពីនេះសិទ្ធិសំខាន់មួយដែលជនជាប់ចោទត្រូវមានគឺសិទ្ធិនៅស្ងៀមមិនឆ្លើយតប។ របាយការណ៍អង្កេតនេះកត់សម្គាល់ឃើញថា សវនាការលើជនជាប់ចោទស្ត្រីរហូតដល់ទៅ ៧០ ភាគរយដែលស្ត្រីមិនត្រូវបានចៅក្រមប្រាប់ពីសិទ្ធិនៅស្ងៀមគឺមានតែ ៥ ភាគរយប៉ុណ្ណោះដែលត្រូវបានពន្យល់ពីសិទ្ធិយ៉ាងច្បាស់លាស់។
ក្រៅពីនេះ CCHR រកឃើញថាមិនមានការការពារជាក់លាក់នៅពេលសវនាការដែលបញ្ហាមួយនេះបណ្ដាលមកពីការខ្វះខាតស្ត្រីក្នុងវិស័យយុត្តិធម៌ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងចំនួនបុរសនៅក្នុងវិស័យនេះ។
CCHR បានរកឃើញថា ចាប់ពីឆ្នាំ ២០១៣ ដល់ឆ្នាំ ២០១៧ ស្ទើរតែគ្មានការប្រែប្រួលចំនួនស្ត្រីក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌គឺមានស្ត្រីជាចៅក្រមតែ ១៤ ភាគរយជាព្រះរាជអាជ្ញាចំនួន ១២ ភាគរយ ក្រឡាបញ្ជី ២២ ភាគរយ និងជាមេធាវីចំនួន ២០ ភាគរយ។
របាយការណ៍ថា៖ «វិសមភាពបែបនេះក្នុងការទទួលបានវិជ្ជាជីវៈផ្នែកប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌មានផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងលើជនជាប់ចោទ ជនរងគ្រោះ និងសាក្សីជាស្ត្រី និងធ្វើឲ្យមានបរិយាកាសអាប់អួរដល់ជនរងគ្រោះពីការរំលោភបំពាន ឬជនរងគ្រោះពីហិង្សាផ្លូវភេទដែលជាញឹកញាប់ត្រូវទទួលរងការបាក់ស្បាត ឬការស្តីបន្ទោសម្តងទៀត»។
CCHR បានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលពិនិត្យលើជំនួយផ្នែកច្បាប់របស់ខ្លួនដើម្បីឲ្យស្ត្រីទទួលបានភាពស្មើគ្នានូវយុត្តិធម៌ និងទទួលបានជំនួយពីមេធាវីប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ ដោយបានកោតសរសើរដល់ការការពារស្ត្រីនៅតុលាការកាត់ទោសមេដឹកនាំខ្មែរក្រហម CCHR បានស្នើឲ្យរដ្ឋាភិបាលយកគំរូល្អតាមការអនុវត្តនៅតុលាការនេះក្នុងកិច្ចការពារសាក្សី និងជនរងគ្រោះ។ CCHR ក៏ស្នើឲ្យគោរពឯកជនភាពរបស់ស្ត្រីព្រមទាំងគាំពារផ្លូវច្បាប់ និងផ្លូវចិត្តព្រមទាំងបំប៉នមន្ត្រីតុលាការផ្នែកយេនឌ័រ។
លោក ហ៊ុន ស៊ាងហាក់ អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងសិទ្ធិទទួលបានការជំនុំជម្រះដោយយុត្តិធម៌នៃមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាមិនអាចទាក់ទងសុំការពន្យល់បន្ថែមបានទេកាលពីម្សិលមិញ។ លោក ទូច ថារិទ្ធិ អ្នកនាំពាក្យសាលាឧទ្ធរណ៍ថ្លែងថា លោកមិនទាន់បានឃើញរបាយការណ៍នេះនៅឡើយ។
លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ថ្លែងពីម្សិលមិញថាក្នុងនាមស្ថាប័នដែលទទួលបន្ទុកកែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ស្ថាប័នលោកនឹងពិនិត្យលើរបាយការណ៍នេះ ហើយអាចនឹងពិភាក្សាជាមួយអ្នកចេញរបាយការណ៍នេះដើម្បីយល់ដឹងពីវិធីសាស្ត្រ និងឈានទៅរកកំណែទម្រង់បើសិនជាមានភាពខ្វះខាតកើតឡើងជាក់ស្ដែង។
លោក ជិន ម៉ាលីន ថ្លែងថា៖ «[យើង] ប្រហែលអាចមានការជួបពិភាក្សាគ្នាដើម្បីឲ្យមានការបំភ្លឺពន្យល់បន្ថែមលើបញ្ហាមួយចំនួនដែលគាត់បានរកឃើញពាក់ព័ន្ធសិទ្ធិទទួលបានយុត្តិធម៌របស់ស្ត្រីជនជាប់ចោទ»។
ប៉ុន្តែលោកក៏បានថ្លែងដែរថា លោកមានមន្ទិលសង្ស័យទៅលើវិធីសាស្ត្រនៃការអង្កេតរបស់ CCHR ថាតើទិន្នន័យត្រូវបានប្រមូលដោយរបៀបណា។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «បើគ្រាន់តែគាត់ដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍សម្រាប់តែសវនាការសាលាឧទ្ធរណ៍ ហើយអ្នកសង្កេតការណ៍របស់គាត់តាមយើងដឹងគាត់យកតារាងហើយចាំគូសគ្រិស ទី ១ ទី ២ ទី ៣ បើឃើញគាត់គ្រិសទៅបើអត់ឃើញទៅអត់គ្រិសទៅ។ ដូច្នេះយើងនៅមានមន្ទិលសង្ស័យលើវិធីសាស្ត្រនៃការអង្កេតនេះ»។
លោកបន្តថា៖ «សិទ្ធិទទួលបានយុត្តិធម៌មិនមែនមើលតែនៅពេលសវនាការមួយមុខហើយធ្វើការសន្និដ្ឋានបានទេ។ វាមានដំណើរការប្រទាក់ក្រឡាគ្នានៃដំណើរការនីតិវិធីពីដំណាក់កាលមួយទៅដំណាក់កាលមួយតាំងពីដំណាក់កាលនគរបាលយុត្តិធម៌ ព្រះរាជអាជ្ញា ចៅក្រមស៊ើបសួររហូតដល់ដំណាក់កាលជម្រះក្តី»។ លោកថ្លែងបន្តថាការចាំពិនិត្យដោយអង្កេតតែក្នុងពេលសវនាការមិនធ្វើឡើងតាមបែបវិទ្យាសាស្ត្រទេ៕
