GGD: lucht in Gelderland schoner, maar nog niet gezond

Gemiddeld gaan inwoners van Gelderland elf maanden eerder dood door luchtvervuiling dan wanneer de lucht helemaal schoon zou zijn. De vervuiling met fijnstof en stikstofdioxiden komt overeen met het meeroken van 4,5 sigaretten per dag.

De vieze lucht  veroorzaakt hart- en vaatziekten en longaandoeningen. Dat blijkt uit berekeningen over 2019, de meest actuele cijfers, van de drie GGD’en in Gelderland. Deze diensten zetten zich in voor de publieke gezondheidszorg. 

Het is een kleine verbetering ten opzichte van twee jaar daarvoor, toen het gemiddeld nog om bijna twaalf maanden ging. In 2020 en 2021 is de luchtkwaliteit nog verder verbeterd doordat er door de coronapandemie minder uitstoot door verkeer was, al is dat waarschijnlijk van tijdelijke aard.

In 2019 voldeed de provincie nergens aan de advieswaarden voor luchtkwaliteit van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Deze zijn strenger dan de Nederlandse en Europese normen, waaraan wel wordt voldaan. De gezondheidsschade in Gelderland ligt rond het landelijke gemiddelde. 

De afgelopen jaren is de uitstoot van fijnstof en stikstofdioxiden door verkeer en industrie flink omlaaggegaan. De bijdrage van houtstook en landbouw is relatief groot en bleef min of meer gelijk. Binnen de provincie zijn er duidelijke verschillen. In de regio Nijmegen-Arnhem (vooral verkeer en scheepvaart) en in de regio Ede-Barneveld (intensieve veeteelt) is de lucht het viest, in het noorden van de provincie het schoonst. 

De beste aanpak is volgens de GGD’en minder uitstoot bij de bron. Zo zouden gemeenten houtstookvrije wijken kunnen stimuleren en hout- en pelletkachels als hoofdverwarming kunnen verbieden. Met minder vee, betere mestopslag en andere stalvloeren kan de uitstoot van de landbouw omlaag. Daarnaast kan iedere inwoner iets aan de vervuiling doen: pak de fiets in plaats van de auto, laat de houtkachel uit. 

De GGD’en roepen alle gemeenten op zich aan te sluiten bij het Schone Lucht Akkoord, waarin overheden samenwerken aan een betere luchtkwaliteit. Vooralsnog doen hier slechts tien van de Gelderse gemeenten aan mee. Veel gemeenten zien hiervan niet direct de meerwaarde, bleek eerder uit onderzoek van De Gelderlander.