Maugrat qu’aué i a fòrça programes de television sus era corsa espaciau que portèc er òme entara Lua, que cau tanben rebrembar damb justícia qu’ua des mès granes capitades tecnologiques que se debanèren en sègle XX siguec era arribada deth prumer uman en espaci damb es sovietics. Eth son nom ère Iurii Gagarin, e siguec sovietic (e non american) e se debanèc ara hè 70 annades, en 12 d’abriu de 1961.
Eth coet utilizat pes sovietics en 1961 siguec eth Vostok 3KA 1 e gessec dera Tèrra des deth cosmodrom de Baikonor as 06:07 h. Laguens i auie eth cosmonauta (ena Union Sovietica dera epòca es astronautes èren nomentadi atau) Iurii Gagarin, que, damb solet 26 annades, siguec eth prumèr uman que gessec dera planeta blua e entrèc en espaci exterior pendent un shinhau mès d’ua ora e mièja.
Aqueth hèt istoric entara corsa espaciau e tanben entara umanitat, totun, non siguec ben recebut per toti es païsi dera Tèrra. En occident e en es Estats Units es felicitacions entara Union Sovietica sigueren heredes e cuertes. Totun, era arribada ar espaci der òme peth prumèr còp provoquèc era creacion deth programa american Apollo. Atau, en 1961 John Fitzgerald Kennedy didec òc ath programa que portarie es prumèrs umans entara Lua, un hèt que non arribarie enquia 1969.
Un programa damb fòrça problèmes
Dempús deth lançament deth prumèr satellit artificiau en espaci, eth Sputnik 1, en 1957, comencèc ua corsa internacionau entre es dues superpotències industriaus e militars mès granes d’aquera epòca: es Estats Units e era Union Sovietica. Eth madeish programa sovietic, que comencèc en 1960, lancèc diuèrsi coets sens umans abans dera mission espaciau deth Vostok 3KA 1 damb Iurii Gagarin en abriu de 1961. Aué ei coneishut qu’era mejana de capitades des vòls espaciaus dera epòca ena Union Sovietica ère sonque deth 50% (açò vò díder que solet un de cada dus coets capitaue ben). E açò tanben siguec coneishut peth pròpri Iurii Gagarin, qu’arribèc a imaginar-se que jamès non tornarie entara Tèrra.
Totun, eth coet de Gagarin virèc ath torn dera planeta blua ben e pendent un shinhau mès d’ua ora e mièja (oficiauments 108 minutes). Dempús, era capsula on ère Gagarin se separèc deth coet e tornèc a entrar ena Tèrra. Quan ère a sonque 7 quilomètres sus era superfícia sovietica, Gagarin sautèc en paracadudes . Ditz era legenda que dus pagesi vedèren se com aterraue e aueren pòur. Gagarin confirmèc qu’ère un cosmonauta sovietic, que non auien d’auer nat pòur d’arren e que auie de besonh lèu un telefòn entà parlar damb Moscòu.
Es desfilades que i aueren ena Union Sovietica en 1961 sigueren mès granes encara qu’es hètes entà celebrar era fin dera Dusau Guèrra Mondiau, que costèc mès de 25 milions de mòrts entara Union Sovietica. Aué, e maugrat tota era propaganda americana e occidentau, tanben cau rebrembar ben qu’es umans arribèren ar espaci exterior peth prumèr còp hè sonque 70 annades, e qu’açò siguec hèt peth sovietic Iurii Gagarin. Aué encara n’èm ereus e dilhèu ne serem encara es proplèus decades.
Era Redaccion
Aguest article ei publicat gràcies a un acòrdi de cooperacion damb www.aranes.club, era pagina web entà apréner aranés de forma gratuita
