Ultrafijnstof als ‘sluipmoordenaar’ die beteugeld moet worden: dit moet je weten

Bij het ophangen van de was vegen inwoners van de IJmond van oudsher eerst de waslijn schoon. De opgeveegde substantie - meestal zwart van kleur - wordt ook wel grofstof genoemd. Minder bekend is de zogeheten ultrafijnstof: onzichtbare uitstoot die afkomstig is van onder meer industrie, wegverkeer en scheepvaart die tot diep in je longen kan doordringen. Er zijn grote zorgen over de effecten van ultrafijnstof op de gezondheid, niet in de laatste plaats in de regio IJmond.

Tot frustratie van de gedeputeerde van Noord-Holland, Jeroen Olthof, zijn er geen regels voor concentraties ultrafijnstof in de lucht. Evenmin voor de uitstoot van de opeenstapeling van giftige en kankerverwekkende stoffen. Ook wel de ‘cumulatie van zeer zorgwekkende stoffen (ZZS)’ genoemd. Olthof heeft het Rijk gevraagd om hier een prioriteit van te maken. 

Wat is ultrafijnstof nu eigenlijk? Bekijk het in deze korte video:

Het Longfonds legt uit waarom we ons zorgen moeten maken over deze onzichtbare vijand. "Hoe kleiner de fijnstof, hoe meer gezondheidseffecten het heeft", legt woordvoerder Herman Vijlbrief uit. "Ultrafijnstof dringt dieper door in je longen en komt zelfs in hart en vaten en andere organen terecht, waar het ook voor gezondheidsschade zorgt. Meer aandacht voor ultrafijnstof en het effect op gezondheid is daarom erg belangrijk. Het stellen van normen kan helpen bij het maken van het juiste beleid."

Uit recent onderzoek van het RIVM blijkt dat omwonenden van de staalfabriek Tata Steel vaker ziek worden dan elders in Nederland. Huisartsen worden bezocht met klachten als misselijkheid, pijn op de borst, acute hoestklachten, benauwdheid en hoofdpijn. In verschillende wijken in Beverwijk en IJmuiden komt er significant vaker longkanker voor. Een direct verband met de uitstoot van de staalfabriek is overigens niet aangetoond.

De door het RIVM gemeten concentraties (ultra)fijnstof in de IJmond bezorgt ook het Longfonds hoofdbrekens. "Ongezonde lucht heeft gezondheidsgevolgen voor de mensen die erin moeten leven, daar is nog lang niet iedereen zich bewust van", vervolgt Vijlbrief. "Longfonds wil meer ambitieus beleid en effectievere maatregelen voor gezondere lucht. Want de lucht in Nederland is op veel plekken ongezond, ook in de regio IJmond. Wij willen dat kinderen vrij kunnen ademen. En dat onze kinderen kunnen opgroeien in gezonde lucht."

Het Longfonds roept met een manifest het nieuwe kabinet op om de luchtkwaliteit te verbeteren. Ook spreken ze hun steun uit voor de initiatieven die er in de IJmond al zijn, zoals de inzet van milieubewegingen om het staalbedrijf te laten vervolgen door het Openbaar Ministerie.

"Dit draagt bij aan onze missie voor Nederland waarin iedereen vrij kan ademen. Een specifiek voorbeeld in de omgeving IJmond is de actie van Frisse Wind en Bénédicte Ficq, wij vinden dit een goed initiatief."

Staatssecretaris

Demissionair staatssecretaris Stientje van Veldhoven liet eerder aan NH Nieuws weten dat ze zich namens het Rijk gaat inzetten in Brussel om normeringen, voor onder meer ultrafijnstof, te agenderen. Wel kan het nog jaren duren voordat dergelijke Europese regelgeving gemaakt kan worden, zo waarschuwde ze.

Het RIVM doet momenteel ook onderzoek naar de effecten van ultrafijnstof op de gezondheid. Rond de zomer worden de resultaten hiervan gepresenteerd. Ook de Onderzoeksraad voor Veiligheid kijkt of de inwoners voldoende beschermd worden tegen schadelijke uitstoot.