Alles wat je moet weten over zonnepanelen

Sinds het jaar 2000 kennen fotovoltaïsche zonnepanelen een zeker succes bij de consument. Dankzij deze technologie kunnen zonnepanelen hun eigen stroom produceren voor zover deze over een goed georiënteerd dak beschikken.

Licht omgezet in elektriciteit

In een fotovoltaïsche zonnecel wordt licht omgezet in elektriciteit. Hoeveel stroom een cel produceert, hangt af van hoeveel licht er rechtstreeks of onrechtstreeks op valt. En dat varieert gedurende de dag en het seizoen. De zon hoeft daarvoor niet volop te schijnen: een beetje zonlicht is voldoende om stroom op te wekken.

Zonnecellen worden aan elkaar geschakeld in zonnepanelen of zogeheten PV-modules. Die modules worden doorgaans op een dak geplaatst dat naar de zon is gericht en weinig schaduw kent.

Een omvormer zet de stroom van 230 V om alvorens die naar het elektriciteitsnet in huis wordt gestuurd. Als de stroom niet meteen (zelf) wordt verbruikt, gaat hij de wijk bevoorraden. 

Meer weten over fotovoltaïsche zonnepanelen? Verder in dit dossier geven we antwoorden op al jouw vragen:

• Is mijn woning geschikt voor zonnepanelen? Doorgaans worden fotovoltaïsche zonnepanelen op het dak geplaatst. Je moet jezelf een aantal vragen stellen voordat je ze installeert.
• Wat omvat zo'n installatie? Er moet een keuring plaatsvinden. Het kan de gelegenheid zijn om de elektrische installatie in orde te brengen.
• Wat gebeurt er met de geproduceerde stroom? Je kunt die meteen zelf verbruiken of het net op sturen.
• Wat krijg je voor je eigen elektriciteit? Eigenaars van fotovoltaïsche panelen hoeven geen elektriciteit van het net af te nemen als ze de opbrengst van hun zonnepanelen direct gebruiken. De elektriciteit kan ook worden doorverkocht. In Brussel komt de geproduceerde elektriciteit ook in aanmerking voor groenestroomcertificaten.
• Je teruggeleverde elektriciteit verkopen: in alle gewesten kun je teruggeleverde elektriciteit verkopen.
• Hoe rendabel zijn zonnepanelen? De opbrengst van fotovoltaïsche zonnepanelen hangt af van de oriëntatie, de installatiekosten en de waarde van de geproduceerde elektriciteit.
• Welk uurtarief nemen: enkelvoudig of tweevoudig uurtarief? Dat hangt af van jouw situatie. We leggen je uit wat de beste optie is.
• Waar moet je extra op letten? Je moet een aantal formaliteiten vervullen en op een aantal zaken letten om niet voor verrassingen te staan. We zetten hier alles op een rijtje.
• Hoe verschillende offertes onderling vergelijken?Zoals bij alle installaties moet je voor fotovoltaïsche zonnepanelen meerdere offertes vragen. Ontdek hier hoe je zelf offertes kunt vergelijken.
• Welke garanties krijg je bij zonnepanelen? Bij de installatie van zonnepanelen ontvang je enkele garanties, op het rendement, de materialen en de installatie. Daarnaast zijn er nog clausules waarop je moet letten. 

 

Doorgaans worden zonnepanelen op het dak aangebracht. Je moet je enkele vragen stellen alvorens tot de plaatsing ervan over te gaan.

 

Heb ik voldoende plaats op mijn dak?

Doorgaans zou het streven moeten zijn om te proberen het equivalent van je jaarlijkse elektriciteitsverbruik te produceren. Het vereiste vermogen van jouw installatie - dat wordt uitgedrukt in kilowattpiek of kWp - verkrijg je dan door je jaarlijkse stroomverbruik te delen door 900 (of iets minder als bv. de oriëntatie en dakhelling niet optimaal zijn; vermenigvuldig 900 dan met het percentage volgens de oriëntatie en de dakhelling uit de tabel hieronder, bv. 900 x 0,93 = 837).

Concreet verbruikt een doorsneegezin 3 500 kWh stroom per jaar en heeft dat dus ongeveer 4 kWp nodig. Als je per kWp mag rekenen op 5 à 6 m², heb je al snel 20 à 25 m² panelen nodig bij een goede oriëntatie. Niet elk dag heeft zoveel plaats beschikbaar. Soms zul je dus moeten aanvaarden dat je niet je volledige behoefte aan elektriciteit zult kunnen dekken. Weet bovendien dat in het Brussels Hoofdstedelijk gewest het totale vermogen van een huishoudelijke installatie sowieso beperkt is tot 5 kWp en in Vlaanderen en Wallonië tot 10 kWp (technisch gesproken is het maximum uitgedrukt in kVA, wat dicht in de buurt ligt van het cijfer in kWp).

Heeft mijn dak een goede oriëntatie?

Het dak van de woning is bij voorkeur op het zuiden gericht en heeft een hellingshoek van 30°-35°. Ook daken die op het oosten of het westen (over het zuiden heen) zijn gericht of een helling hebben tussen 15° en 50°, komen nog in aanmerking voor zonnepanelen. Al zullen die een iets lagere opbrengst hebben.

Bij een plat dak heb je doorgaans de mogelijkheid om voor de ideale oriëntatie en helling te gaan. De panelen worden bevestigd op een metalen draagstructuur die met ballast op zijn plaats wordt gehouden (zonder een bevestiging die de dakbedekking zou kunnen beschadigen).

Impact van de oriëntatie op het rendement van zonnepanelen
	Dakhelling
Oriëntatie	0°	15°	30°	45°	60°	75°	90°
oost/west	90%	88%	85%	79%	71%	62%	52%
zuidoost/zuidwest	90%	95%	96%	93%	87%	77%	65%
zuid	90%	97%	100%	98%	92%	83%	70%
Ideaal (= 100 %) is een dak dat op het zuiden is gericht en een dakhelling heeft van 30°.

Wat doet schaduw met zonnepanelen?

Schaduw op zonnepanelen kun je maar beter vermijden. Zelfs een streepje schaduw kan de totale productie sterk afzwakken. Vooral schoorstenen en bomen kunnen een spelbreker zijn. Toch kunnen technische oplossingen als micro-omvormers of optimisers de totale impact van schaduw op de installatie beperken. Je installateur zal je daarvoor een voorstel doen als schaduw een echte spelbreker op je dak zou zijn.

Is mijn dak in goede staat?

Alvorens een fotovoltaïsche installatie op het dak aan te brengen, doe je er goed aan om de toestand van het dak na te kijken. Het is de gelegenheid om eventueel je dak te vernieuwen, liever dan achteraf de zonnepanelen te moeten demonteren, wat extra kosten met zich zou brengen. Het is ook de gelegenheid om het dak te isoleren, vooral omdat sommige isolatiewerken ervoor zorgen dat het dak hoger komt.

Heb je een leien dak dat asbest bevat, dan verbiedt de arbeidscode om er zonnepanelen op te plaatsen. Je moet dan eerst je dakbedekking veranderen mits de nodige beschermingsmaatregelen worden genomen, alvorens je zonnepanelen kunt laten plaatsen. Lees ook het uitgebreide antwoord van onze expert op de vraag Mag je zonnepanelen plaatsen op een dak met asbest?

De plaatsing van zonnepanelen vereist niet alleen kennis van elektrische installaties maar ook van dakdichting. Vergewis je ervan dat de installateur op beide vlakken beslagen is.

Zonnepanelen wegen ongeveer 10 kg per m². Dat vormt geen probleem voor een correct gebouwd dak, dat zwaardere lasten aankan. Schakel bij twijfel een specialist in.

Heb ik een bouwvergunning nodig?

Voor de plaatsing van zonnepanelen op een plat of schuin dak is meestal geen bouwvergunning nodig. Tenzij er voor de locatie specifieke voorschriften gelden zoals verkavelingsvoorschriften, bijzondere plannen van aanleg of ruimtelijke uitvoeringsplannen of bepalingen voor cultuurhistorisch beschermde gebouwen.

Vraag dus steeds bij de gemeente na of er specifieke voorschriften voor zonnepanelen gelden en/of je de plaatsing ervan moet melden.

Een conformiteitscontrole is verplicht bij elke grote aanpassing van de elektrische installatie, zoals bv. bij de plaatsing van zonnepanelen. Normaal kan de elektrische installatie van je woning geen onoverkomelijke hindernis zijn. In een woning met een oude elektrische installatie moet die op zijn minst conform worden gemaakt. De plaatsing van fotovoltaïsche zonnepanelen is een ideale gelegenheid om de hele elektrische installatie bij te werken (differentieelschakelaar, aarding, doorsnede van de elektrische geleiders, zekeringenkast …).

Voor wie niet meteen een vertrouwde elektricien kan aanspreken, kan het handig zijn om een eerste controle te laten uitvoeren door een keuringsinstelling en die te laten uitschrijven wat precies aan de elektrische installatie moet worden veranderd. Vervolgens kun je dan bestekken vragen bij meerdere elektriciens. Zo vermijd je dat die je onnodig op kosten jagen. De prijs voor een tweede controle kun je er op die manier soms snel weer uitwinnen.

Maar wat behelst een fotovoltaïsche installatie? Zijn er grote aanpassingen aan jouw elektrische installatie nodig?

Een omvormer

De omvormer zet de gelijkstroom die door de zonnepanelen worden geproduceerd om in wisselstroom die geschikt is voor de elektrische installatie in huis. Het zal vooral de installateur zijn die bepaalt welke omvormer geschikt is voor jouw installatie. Zelf kun je wel informatie opvragen over het merk en de waarborg. 

Een omvormer houdt niet van hitte en hoort bij voorkeur thuis in een koele ruimte, bv. in een garage. Sommige installateurs zullen dan ook, terecht, weigeren om hem op een zolder te plaatsen, waar het in de zomer erg warm kan worden. Er moet ook voldoende ruimte rond zijn voor de ventilatie. Verder is de omvormer bij voorkeur goed bereikbaar. Dan kun je hem, wanneer nodig, vlot uitschakelen.

Als hij de spanning en andere productiekenmerken zoals het geproduceerde vermogen op een display weergeeft, kun je nagaan of de installatie nog correct werkt. Tegenwoordig heb je op de meeste omvormers de mogelijkheid om de data van op afstand te lezen, via een monitoringsysteem en een internetverbinding; dat maakt de controle ervan nog gemakkelijker.

Een (bijkomende) meter

In het Brussels Gewest moet een extra (“groene”) meter worden geplaatst om te meten hoeveel stroom je fotovoltaïsche installatie produceert. Dat bepaalt hoeveel groenestroomcertificaten je zult krijgen.

Als je installatie nog werkt met de klassieke mechanische meter, moet die worden vervangen door een digitale meter die de afgenomen en de geïnjecteerde stroom afzonderlijk meet. Dat is het geval in alle gewesten. 

Een differentieelschakelaar

Een algemene differentieelschakelaar van maximaal 300 mA (van het type A) is verplicht om je tegen elektrische schokken te vrijwaren en zelfs om eventuele stroomlekken op te sporen, die je honderden euro’s per jaar kunnen kosten. 

In bepaalde gevallen, onder meer bij elektrische installaties uit de jaren 80, zit er nog een algemene differentieelschakelaar van het type AC. Die moet dan worden vervangen door een differentieelschakelaar van het type A. Of anders zal de installateur er een van het type A moeten plaatsen ter hoogte van de fotovoltaïsche installatie.  

De aarding

Componenten als het metalen frame rond de zonnepanelen en de draagstructuur waarop die zijn bevestigd, moeten op de aarding van de elektrische installatie zijn aangesloten. Een correcte aarding is vereist. Desnoods moeten extra aardingspennen in de grond worden geslagen om de stroom beter te spreiden.

De plaatsing van een aardingsonderbreker is verplicht om zo later de meting door een erkend keuringsorganisme te kunnen laten verrichten.

Een zonnekabel of PV-kabel

De kabel op het dak tussen de panelen en de omvormer moet bestand zijn tegen uv als hij in het zonlicht is geplaatst, en meestal ook tegen hoge temperaturen (van 90 tot 120°C). Daartoe is een zgn. zonnekabel of PV-kabel de veiligste keuze. Zijn doorsnede moet wel juist worden gedimensioneerd in functie van de stroom, het voltage en de lengte van de kabel; een doorsnede van 2,5 mm² kan soms volstaan, maar de installateur mag niet aarzelen om zo nodig voor 4 of zelfs 6 mm² te opteren. Dat zal ook een positieve impact hebben op het rendement van de installatie (hoe korter en dikker de kabel, hoe groter in principe het rendement). 

De stroom die door de zonnepanelen wordt geproduceerd, kan direct worden verbruikt of anders in het stroomnet worden geïnjecteerd. Als er te weinig stroom wordt geproduceerd, zul je stroom van het elektriciteitsnet moeten afnemen.

Zelfverbruik

Wie zonnepanelen bezit, verbruikt de stroom die zijn installatie produceert deels of volledig op het moment zelf. Die stroom hoeft niet meer van het net te worden gehaald. Op jaarbasis kan een gezin zo gemiddeld 30 tot 50 % van de geproduceerde stroom zelf verbruiken, althans zonder een batterij.

Injectie van overtollige stroom op het net

Tijdens een zonovergoten dag zal de fotovoltaïsche installatie meer produceren dan wat het gezin verbruikt. De overtollige productie wordt dan op het net gezet en zo door de buren worden verbruikt.

Stroomafname van het net

Overdag op bewolkte dagen of gewoon ’s nachts brengen de zonnepanelen weinig of niets op. Dan moet er (ook) stroom van het net worden gehaald. Doorgaans moet een gezin 50 tot 70% van zijn totale jaarlijkse stroomverbruik van het net halen.

Eigenaars van zonnepanelen hoeven geen stroom van het net halen wanneer ze hun eigen stroomproductie meteen verbruiken: men heeft het dan over "zelfverbruik". Dit voordeel hoort bij alle fotovoltaïsche installaties over heel het land.

Zelfverbruik

Het zelfverbruik is dus de elektriciteit die je niet van het stroomnet moet afnemen. Het financiële voordeel ervan is gelijk aan de stroomprijs, alles inbegrepen. Het zelfverbruik is het basisvoordeel van een fotovoltaïsche installatie.

De elektriciteit die je niet zelf verbruikt, wordt in het elektriciteitsnet geïnjecteerd. 

Verkoop van op het net geïnjecteerde stroom

Voor de stroom die je op het net injecteert, ontvang je een vergoeding door de elektriciteit te verkopen aan een leverancier, met wie een contract moet worden opgesteld. Dat brengt veel minder op dan zelfverbruik, maar mag toch ook niet worden onderschat.  

Groenestroomcertificaten 

Enkel in Brussel kom je met de productie van stroom met een nieuwe fotovoltaïsche installatie nog gedurende 10 jaar in aanmerking voor groenestroomcertificaten.

Compensatie: enkel voor bepaalde bestaande installaties

Sommige bestaande installaties in Vlaanderen en Wallonië genieten nog steeds van compensatie, d.w.z. de aftrek van injectie van het jaarverbruik. Dat komt neer op het simuleren van maximaal zelfverbruik. Je moet dan wel een prosumententarief betalen. Dat netwerktarief is een bedrag dat wordt betaald in verhouding tot het vermogen van de installatie. Het is bedoeld om het net te financieren wanneer er elektriciteit van wordt afgenomen. Het is een vast bedrag dat niet afhangt van het werkelijke elektriciteitsverbruik.

In Vlaanderen verdwijnt de compensatie zodra een digitale meter wordt geïnstalleerd. In Wallonië blijft de compensatie voor installaties van vóór 2024 van kracht tot eind 2030: de installatie van een digitale meter heeft geen invloed op het recht op compensatie, die dan wordt berekend.

 

Met een terugdraaiende teller is het eenvoudig: wekken je zonnepanelen onvoldoende op om je elektriciteitsbehoefte te dekken, dan draait je teller vooruit. Produceer je meer stroom dan je kunt verbruiken, dan draait je teller terug. Op die manier is je geïnjecteerde stroom evenveel waard als de stroom die je van het net afneemt.

Een digitale meter registreert afname en injectie als twee aparte stromen, wat een preciezere factuur op basis van jouw werkelijke verbruik toelaat en waardoor je een vergoeding kunt krijgen voor de geïnjecteerde elektriciteit, de terugleververgoeding genoemd.

Momenteel kun je voor een terugleververgoeding terecht bij zo goed als elke leverancier die huishoudelijke contracten aanbiedt. De meeste leveranciers hanteren één en dezelfde terugleververgoeding voor al hun afnamecontracten. Bij sommigen, zoals Engie, varieert de terugleververgoeding wel volgens het afnamecontract dat je hebt.

De gemiddelde terugleververgoeding voor stroom bedraagt 5 eurocent per kWh (januari 2024). Voor de 2 500 kWh stroom die een gemiddelde prosument per jaar op het net injecteert, betekent dat een vergoeding van 125 euro.

Voor de afname van stroom betaal je een pak meer dan wat jij krijgt voor jouw geïnjecteerde stroom. Maar je kunt de twee moeilijk vergelijken. In je afnametarief zit behalve de prijs voor je elektriciteit (goed voor slechts ongeveer een derde van de totale prijs), ook het nettarief (voor het gebruik van het elektriciteitsnet) voor je netbeheerder en allerhande belastingen en heffingen vanwege de verschillende overheden. Bovendien is in het tarief van de leverancier btw verrekend, en in de terugleververgoeding niet.

Daarnaast speelt de wet van vraag en aanbod: als jij stroom injecteert, doen andere zonnepaneeleigenaars dat ook, waardoor het aanbod aan stroom groter is dan de vraag en de prijs verlaagt. Wanneer er weinig eigen zonnestroom wordt opgewekt, bv. ’s avonds of op winterdagen, zal men stroom van het net afhalen die op dat moment door andere productiecentrales moet worden geleverd. In periodes waarin traditioneel meer afname is, bv. ’s avonds als iedereen thuiskomt en begint te koken, stijgen de prijzen op de groothandelsmarkt. Met andere woorden: wanneer jij stroom afneemt van het net omdat je zonnepanelen te weinig produceren, ligt ook de marktprijs hoger; wanneer jij injecteert, ligt de marktprijs lager.

Net zoals voor afnametarieven, bestaan er voor de teruglevercontracten vaste en variabele tarieven (schommelingen tijdens een energiecrisis zoals die van 2022 niet meegerekend). Waar een variabel tarief evolueert doorheen de tijd, blijft een vaste prijs stabiel gedurende de looptijd van je contract. Bij de meeste leveranciers gaat een variabele afnameprijs gepaard met een variabele terugleververgoeding en dezelfde redenering geldt voor vaste tarieven.

Maar dat is niet altijd het geval: zo bieden TotalEnergies, Luminus en Eneco een vaste terugleververgoeding ongeacht of je bij hen een variabel of vast afnametarief hebt. Informeer je dus vooraf bij je leverancier.

Een hogere terugleververgoeding kan aantrekkelijk lijken maar je baseert je het best niet louter hierop. Als ze gekoppeld is aan een duur afnametarief, zal het je uiteindelijk weinig voordeel opleveren. Kijk daarom altijd eerst naar de prijs van je afnamecontract. Die zal veel bepalender zijn voor de hoogte van je uiteindelijke energiefactuur.
Wettelijk is dat niet verplicht. Je kunt in principe je elektriciteit verkopen aan een leverancier en je elektriciteit bij een ander afnemen. Maar in de praktijk is dit vaak niet mogelijk: alle leveranciers verplichten je om ook een afnamecontract bij hen te sluiten, met uitzondering van Engie. Maar bij Engie moet je een aparte vaste vergoeding ophoesten voor het teruglevercontract. Deze vaste vergoeding varieert, afhankelijk van het contract, tussen 26,34 euro en 100,70 euro en komt boven op de vaste vergoeding die je bij je andere leverancier betaalt voor je afnamecontract. Wij raden je op dit moment dus aan om voor zowel afname als injectie bij één en dezelfde leverancier te blijven.
Vergelijken wordt een stukje complexer nu je zowel met je afnametarief als met je teruglevertarief rekening moet houden. Het belangrijkste advies is dat je het best een simulatie kunt doen op basis van jouw persoonlijke verbruiksprofiel. Als je weet hoeveel stroom je jaarlijks van het net afneemt en hoeveel je ongeveer zult injecteren, kun je een berekening doen via onze koopwijzer om energieleveranciers te vergelijken. Wij hebben alle terugleververgoedingen verwerkt in onze tool zodat je dankzij onze simulatie het meest voordelige tarief kunt vinden voor jouw profiel.

De prijs van de fotovoltaïsche installaties is sterk gedaald sinds het einde van de jaren 2000. Van ruim € 6 000 is de prijs gezakt naar om en bij € 1 000 per kilowattpiek, alles inbegrepen, in de meest voordelige offertes. Wij raden je aan om steeds meerdere bestekken te vragen om de marktprijzen voor je eigen situatie te kunnen beoordelen op het ogenblik dat je een installatie zou willen plaatsen.

Uiteraard zijn offertes niet altijd volledig vergelijkbaar. Zo bestaan er verschillende soorten zonnepanelen (qua rendement en aanblik), zijn er tal van merken en zijn in de bestekken soms ook enkele bijkomende posten opgenomen, zoals de aanpassing van de elektrische installatie of de plaatsing van een stelling om op een hoog dak te kunnen.

In de rubriek “offertes vergelijken” geven wij jou alle elementen in handen om zelf een diepgaande analyse van de verschillende offertes te maken.

De prijs per kilowattpiek die je voor je zonnepanelen moet betalen, heeft alvast een cruciale impact op het financiële rendement. Wanneer je offertes ontvangt, doe je er goed aan om steeds de prijs per kWp te berekenen (alle kosten inbegrepen). Daarna kun je gebruik maken van onze grafieken hierna om een beeld te krijgen van je rendement.

Stijgende energieprijzen

Voor onze raming inzake het financiële rendement van zonnepanelen gaan wij uit van een gemiddelde elektriciteitsprijs van januari 2024. Die zijn een pak lager dan de piekprijzen van 2022 en lijken een realistische basis om het rendement op lange termijn in te schatten. Wij denken dat je baseren op de ongemeen hoge crisisprijzen zou kunnen leiden tot een overschatting van de te verwachten winst. Wij veronderstellen dat de prijs van elektriciteit gemiddeld elk jaar zal 3% stijgen; dat is althans wat wij de laatste decennia hebben kunnen vaststellen, met afwisselend periodes van snellere en tragere stijgingen.

Rendement in Vlaanderen

In Vlaanderen kun je de elektriciteit die je panelen opwekken rechtstreeks verbruiken of verkopen aan een leverancier. De invoering van het capaciteitstarief in 2023 heeft de variabele prijs van elektriciteit verlaagd, wat de winst van het zelfverbruik van stroom van zonnepanelen heeft afgeremd.

Met een zeer goede oriëntatie, een hoog zelfverbruik en een aanschafprijs van € 1 500 per kWp kan het rendement oplopen tot bijna 4 %. Maar in minder gunstige omstandigheden kan het rendement zakken tot 1 %.

De terugverdientijd varieert van 10 tot meer dan 15 jaar als de voorwaarden minder voordelig zijn.

Ook goed om weten is dat hoe hoger de prijs van een installatie per kWp, hoe lager de rendabiliteit. Daarom is het belangrijk om verschillende offertes te vergelijken.

Rendement in Brussel

In Brussel renderen je zonnepanelen door de stroom direct zelf te verbruiken of door hem te verkopen. Wel krijg je als eigenaar van zonnepanelen groenestroomcertificaten. De elektriciteit die door de panelen wordt geproduceerd, geeft recht op certificaten gedurende 10 jaar. In de praktijk krijg je voor zonnepanelen geïnstalleerd begin 2024 een minimum van € 133 per geproduceerde 1 000 kWh. Weet dat het bedrag afhankelijk is van een markt waar je je certificaten aan leveranciers kunt verkopen. In de praktijk daalde de markt echter in 2023 en ligt de prijs van het certificaat dicht bij het gegarandeerde minimum.

In Brussel is het financiële rendement vrij hoog dankzij de steun van de groenestroomcertificaten, en dat zelfs met de afschaffing van de compensatie. Wij gaan er daarbij van uit dat je 30 tot 45 % van de geproduceerde stroom direct zelf verbruikt.

Met een zeer goede oriëntatie en een prijs van € 1 500 per kilowattpiek kan het rendement oplopen tot meer dan 5 %. Maar in minder gunstige omstandigheden kan dat rendement zakken tot onder 4 %. Het rendement blijft positief en hoger dan wat een spaarboekje opbrengt.

De terugverdientijd is in Brussel vrij kort: dankzij de groenestroomcertificaten mag je rekenen op 6 à 8 jaar als je € 1 500 per kilowattpiek betaalt voor de installatie.

Ook goed om weten is dat hoe hoger de prijs van een installatie per kWp, hoe lager de rendabiliteit. Daarom is het belangrijk om verschillende offertes te vergelijken.

Rendement in het Waals Gewest

In Wallonië je renderen zonnepanelen als je de geproduceerde elektriciteit direct zelf verbruikt of verkoopt aan een leverancier. Met een zeer goede oriëntatie en een prijs van € 1 500 per kWp voor een installatie kan het financiële rendement in Wallonië oplopen tot  4 %. Maar dat percentage kan zakken tot 2 % in minder gunstige omstandigheden.

Wat de terugverdientijd betreft, mag je in Wallonië rekenen op 6 tot 8 jaar, maar de terugverdientijd loopt op van 8 tot meer dan 15 jaar als de omstandigheden minder gunstig zijn.

Ook goed om weten is dat hoe hoger de prijs van een installatie per kWp, hoe lager de rendabiliteit. Daarom is het belangrijk om verschillende offertes te vergelijken.

 

Moet ik zonnepanelen nemen?

Investeren in zonnepanelen is een optie voor wie een dak met een goede oriëntatie heeft en een aankoopprijs kan verkrijgen van niet meer dan €1 500 per kilowattpieken

Houd er rekening mee dat dit een investering is voor minstens 20 jaar die niet kan worden gewijzigd als ze eenmaal is gedaan. Het rendement hangt af van de technische en administratieve omstandigheden. Als je er niet mee kunt leven dat schommelende elektriciteitsprijzen of technische onvoorziene omstandigheden zoals een storing of een overbelasting van het stroomnet je winst verminderen, kun je beter voor een andere belegging kiezen.

De laatste jaren is het tweevoudig uurtarief minder voordelig geworden dan het normale tarief, zelfs zonder zonnepanelen. Bekijk dus zeker onze vergelijker om de beste keuze te maken.

Laten we het klassieke scenario nemen van de installatie van nieuwe panelen op een woning met een tweevoudig uurtarief. Moet je dat tarief behouden?

Voor nieuwe installaties in 2024 zal het verdwijnen van de compensatie ervoor zorgen dat je het tweevoudige uurtarief kunt behouden, als je een voordelig contract vindt voor dat tarief.

De plaatsing van zonnepanelen gaat gepaard met een reeks formaliteiten of aandachtspunten om in de gaten te houden.

Een keuring voor de opstart

Je mag de installatie van zonnepanelen opstarten nadat de keuring door een erkend organisme is gebeurd. Het is verboden om je zonnepaneelinstallatie vóór de keuring te laten draaien.

Na de plaatsing van de hele installatie komt er effectief een keuringsinstelling (erkend organisme) langs om de installatie en de elektrische veiligheid te controleren. Het tarief voor deze keuring is doorgaans in het bestek van de installateur vervat. Als niets is vermeld, vraag je de installateur het best expliciet wie die kosten zal dragen – reken op € 90 tot € 150 – en wie de afspraak met de keuringsinstelling zal maken.

Je moet als consument een volledig dossier kunnen voorleggen aan de keuringsinstelling met o.a. een technische beschrijving van de installatie. Als dit dossier niet volledig is, voert de keurder alleen een gedeeltelijke controle uit en moet achteraf een afspraak voor een nieuwe keuring worden gemaakt en uiteraard ook betaald. Als de consument zelf de keuring aanvraagt in plaats van de installateur, komt het voor dat die laatste niet alle documenten afgeeft zolang hij niet volledig is betaald. Om dit te vermijden, zijn van bij het begin goede afspraken met de installateur aangewezen. Bij de keuring zal de meterstand en de referentie van de meter worden genoteerd.

Aanmelding bij de netbeheerder

Na de keuring maakt de keuringsinstelling een verslag van het gelijkvormigheidsonderzoek. Dit document moet je aan je distributienetbeheerder bezorgen om je installatie daar aan te melden.

Jouw contract met je elektriciteitsleverancier

Jouw contract met je elektriciteitsleverancier loopt gewoon door. Maar je kunt eventueel een herziening van de voorschotfacturen vragen, met het oog op het toekomstige lagere stroomverbruik. En in Brussel en Vlaanderen moet je een contract tekenen met een operator die de door jou geproduceerde energie afneemt. 

Als je later zou overwegen om van leverancier te veranderen, hou dan voor ogen dat de meterstand wordt opgenomen bij een leverancierswissel en er een eindafrekening volgt. Als je een terugdraaiende meter hebt, en je splits de facturatie in de loop van het jaar op, dan loop je het risico van een deel van je productie van je zonnepanelen te verliezen. Dat zal het geval zijn als je verbruik in de winter niet is gecompenseerd door je productie in de zomer. Hoe dichter de datum van de leverancierswissel aanleunt bij de datum van je jaarlijkse meteropname, hoe minder die gesplitste facturatie nadelig voor jou kan zijn.

Groenestroomcertificaten

Alleen in Brussel zijn er nog groenestroomcertificaten. Dat gebeurt via energieregulator Brugel. Voor bestaande installaties moet je in het Vlaams gewest aankloppen bij je netbeheerder Fluvius; in Wallonië bij Energie SPW.

Verzekering

Schade aan en diefstal van zonnepanelen wordt doorgaans gedekt door de woningverzekering, beter gekend als de brandverzekering. Teken dus niet onbezonnen zomaar een bijkomende zonnepanelenverzekering. Vaak heb je helemaal geen extra verzekering nodig.

Wil je absolute gemoedsrust? Neem zeker contact op met je verzekeraar. En laat je zonnepanelen expliciet opnemen in de lijst van zaken die onder de dekking van je woningverzekering vallen (als deel van de woning of als deel van de inboedel). Soms kan dat de premie wel doen stijgen.

Diefstalbeveiliging

Je kunt het dieven moeilijker maken door borgmoeren (contramoeren) te gebruiken, waardoor ze de panelen minder makkelijk kunnen demonteren, of zelfs moeren te gebruiken die je niet kunt terugdraaien. Dit is des te meer het geval bij installaties op de grond of op tuinhuizen.

Neem steeds contact op met je verzekeraar om na te gaan of de installatie verzekerd is tegen diefstal (dekking binnen de woningverzekering, beter gekend als brandverzekering).

Reiniging

De regelmatige reiniging van zonnepanelen is niet altijd nodig. Bij een dakhelling van meer dan 15° zal de regen het oppervlak van de panelen op natuurlijke wijze schoonmaken, net zoals een dakvlakvenster. Het je kunt beter vermijden om de zonnepanelen te veel aan te raken, hoge druk kan ze beschadigen. Toch kan er soms vuil achterblijven, zoals uitwerpselen van vogels. Daarom is het belangrijk dat je de panelen af en toe aan een controle onderwerpt en zo nodig aangekoekt vuil verwijdert. je moet er dan natuurlijk wel bij kunnen.

Subsidies

Er zijn geen federale of regionale subsidies meer voor het installeren van zonnepanelen. Doe steeds navraag bij de gemeente of er nog een financieel steuntje in de rug is voorzien voor zonnepanelen.

Geen verhoging van het kadastraal inkomen

De overheid heeft willen vermijden dat wie zijn woning beter isoleert of andere energiebesparende ingrepen uitvoert, met een verhoging van zijn kadastraal inkomen zou worden “bestraft”. Daarom verboogt de fiscus het kadastraal inkomen niet na onder meer de plaatsing van fotovoltaïsche zonnepanelen.

Als je zonnepanelen wilt plaatsen, vraag je het best vooraf enkele offertes op, net als bij alle andere grote werken aan de woning. Als je dan weet welke elementen er echt toe doen, kun je zelf al snel je eigen oordeel vellen. Wij vertellen je hier welke.

Welk vermogen heb ik nodig?

Zonnepanelen hebben één eenvoudige maar wel belangrijke opdracht, namelijk elektriciteit produceren. De elektriciteitproductie hangt af van het aantal kilowattpiek, d.w.z. het nominale of maximale vermogen van de fotovoltaïsche installatie. Dat is een sleutelgegeven, en toch staat het niet altijd als dusdanig op de offerte vermeld. Meer dan eens wordt alleen beschreven hoeveel panelen er op je dak zullen worden geplaatst.

Het vermogen van de panelen zit wel vaak verscholen in de referentie van het product, bv. type XYZ 380 wijst op een vermogen van 380 Wp. Je kunt ook de technische fiche van de panelen van het internet downloaden om je hiervan te vergewissen. Als je dus 20 panelen van die aard laat plaatsen, kom je uit op 20 x 380 Wp = 7600 Wp of 7,6 kWp.

Welke zonnepanelen kies ik?

Op de offerte moet je kunnen terugvinden welke panelen deel zullen uitmaken van de installatie, met vermelding van het merk en het model. Je houdt daarbij het best rekening met twee criteria.

Qua aanblik heb je blauwachtige panelen (polykristallijn), zwarte panelen (monokristallijn) met een grijs frame en volledig zwarte panelen (met dus ook een zwart frame). De “all black”-optie is een esthetische keuze die doorgaans iets duurder uitvalt.

Qua rendement bestaan er panelen met een hoger rendement, waarvan je er minder nodig hebt per m². Die hoogrendementspanelen zijn duurder. Ze zijn niet per se beter, maar kunnen van pas komen om voldoende vermogen te halen als de ruimte op het dak beperkt is.

In het ideale geval zou je eigenlijk een offerte voor de verschillende varianten moeten vragen: “all black” of niet, en gewone versus hoogrendementspanelen.

Wat het merk en type van de panelen betreft, raden we er geen aan noch af. Op basis van onze tests, onderzoeken en feedback van abonnees beschikken we over geen elementen die ons ertoe brengen om er bepaalde te verkiezen boven andere. De tevredenheid van de consumenten over hun panelen blijft hoog over de diverse merken en modellen heen.

Wees kritisch voor de bewering die je her en der hoort dat Europese panelen sowieso goed zijn en Chinese altijd slecht. De basiscomponenten van de panelen zijn immers veelal van Aziatische oorsprong. Dat de assemblage in Europa plaatsvindt, kan een criterium zijn, maar is geen must. 

Wel geldt de basisvoorwaarde dat je een garantie van 10 jaar op de zonnepanelen moet krijgen. Dat is in de praktijk nagenoeg altijd het geval. Natuurlijk oogt een garantie van veel langere duur verleidelijk. Maar hecht er ook niet te veel waarde aan. Het valt nooit uit te sluiten dat de firma die met dit soort garantie uitpakt, ook al is het een gekende naam, in die verre toekomst zal ophouden te bestaan.

Welke omvormer moet ik hebben?

De omvormer van de fotovoltaïsche installatie zorgt ervoor dat de gelijkstroom die wordt opgewekt door zonnepanelen, wordt omgezet in wisselstroom die kan worden benut door het stroomnet en zo door de elektrische huishoudtoestellen in huis.

De offerte moet een beschrijving van de omvormer geven: het merk en het model, alsook het totale vermogen in kVA. Soms kan de installateur de plaatsing van verschillende omvormers voorstellen, bv. wanneer de zonnepanelen op meerdere dakvlakken met een verschillende oriëntatie liggen.

Het vermogen van de omvormer, uitgedrukt in kVA, is belangrijk omdat dit gaat bepalen hoeveel prosumententarief je zult moeten betalen. In Vlaanderen geldt dit prosumententarief voor oudere installaties; in het Waals gewest moeten bezitters van zonnepanelen ook zo'n tarief moeten betalen. Goed om te weten: doorgaans ligt het vermogen van de omvormer lager dan het totale vermogen van de zonnepanelen (bv. 25 % lager), zonder dat dit een negatieve impact hoeft te hebben op de stroomproductie door de fotovoltaïsche installatie.

In de post van de omvormer op de offerte kan een oplossing vervat zitten om met schaduw op het dak om te gaan (al vermijd je die nog altijd beter het best). De oplossing kan bestaan uit micro-omvormers of een systeem van optimisers (van het type Solar Edge of Tigo). Die systemen houden wel meer kosten in en zijn vooral van nut als je het hele jaar door schaduw hebt op een deel van de installatie. Als je installatie alleen last heeft van schaduw in de winter (met een laag staande zon) in de ochtend en in de avond, is zo’n investering niet nodig.

Het is belangrijk te weten welke garantie er op de omvormer wordt gegeven. Voor ons is een garantie van 10 jaar sterk aanbevolen, vooral als je weet dat de vervanging ervan soms meer dan € 2 000 kan kosten.

Het is beter dat de garantie door de fabrikant van de omvormer wordt gegeven, met inbegrip van een vervanging bij jou thuis (werk inbegrepen). Laat in de offerte expliciet vermelden dat je zo’n garantiecertificaat zult krijgen. Dat geeft je meer in handen dan louter een garantie vanwege de installateur.

Zijn alle kosten in de totaalprijs inbegrepen?

Sommige specifieke posten kunnen de kosten doen oplopen. Als je een stelling moet laten plaatsen om tot bij een hoog dak te kunnen bijvoorbeeld, zal er een prijstoeslag aan gekoppeld zijn. En moet het dak worden bijgewerkt alvorens er zonnepanelen op komen? Is de elektrische installatie oké of moeten er nog elementen aan worden toegevoegd, zoals een gepaste differentieelschakelaar of aarding? Staat de technische controle van de installatie door een erkend keuringsorganisme vermeld op de offerte en wie zal het initiatief nemen om dat bedrijf in te schakelen? In Brussel is de plaatsing van een meter verplicht om de groenestroomcertificaten te kunnen krijgen.

Zul je de productie van jouw installatie op afstand kunnen volgen, bv. via een app of via een website? Het kan handig zijn om zo geregeld te kunnen opvolgen of je systeem correct werkt en zo te vermijden dat je een eventuele panne pas laattijdig zou opmerken.

Het is ten zeerste aan te raden om op de offerte expliciet al dit soort toeslagen te laten vermelden. Als je bepaalde twijfels hebt, kun je je hier maar beter uitdrukkelijk naar vragen bij de installateur.

Tot slot moet je een totaalprijs krijgen waarin alle elementen vervat zitten. Die prijs moet ook vast en definitief zijn.

Wij waarschuwen voor bedrijven die er een handje van weg hebben om mist te spuiten over een geheel aan installaties die ze willen plaatsen: behalve een fotovoltaïsche installatie komt er bv. ook een warmtepompboiler, een warmtepomp en/of elektrische verwarming. Ze geven dan soms alleen een totaalprijs voor alles samen, zonder verdere details. Als we de diverse systemen opsplitsen, blijkt de consument dan uiteindelijk vaak een torenhoge prijs voor zijn panelen te betalen.

Wat is de totaalprijs per kWp?

Om de prijs van een offerte uiteindelijk te beoordelen en te kunnen becijferen hoe rendabel de hele investering kan zijn, moet je de totaalprijs, alle taksen en opties inbegrepen, per kWp uitrekenen.
De prijs per kWp zal het financiële rendement van de investering bepalen en je toelaten om offertes te vergelijken waarin een lichtjes verschillend vermogen is vooropgesteld.

Welk btw-tarief?

Wie zonnepanelen plaatst op een woning van minstens 10 jaar, betaalt normaal slechts 6 % btw. Die maatregel geldt ook tijdelijk, tot eind 2023, voor woningen jonger dan 10 jaar.

Recyclage

Sinds 1 juli 2016 kan iedereen oude of kapotte zonnepanelen binnenbrengen bij een twintigtal inzamelpunten. Het bedrijf PV Cycle staat in voor de inzameling en de verwerking van de panelen. Het hele proces is gratis, en wordt eigenlijk gefinancierd met een kleine milieubijdrage van € 2 op elk nieuw zonnepaneel. Daar komt nog 6 % of 21 % btw bovenop. Het bedrag kan zo nodig jaarlijks worden aangepast. 

Zonnepaneelinstallatie met een derde investeerder?

Sommige bedrijven stellen je niet alleen voor om panelen te plaatsen maar ze ook tegelijk voor jou te bekostigen. Zij promoten hun voorstel als “fotovoltaïsche installaties zonder investering” of “gratis installaties”. Soms worden deze bedrijven ook aangeduid als “derde investeerders”. 

Vergewis je ervan of het wel degelijk gaat om een derde investeerder die zelf de installatie financiert en de risico’s draagt. In het verleden werden consumenten het Wallonië het slachtoffer van bedrog omdat ze letterlijk werden opgelicht met voorstellen waarbij ze zich in eigen naam in de schulden werkten en een goed deel van de winst naar de pseudo-derde investeerder moesten doorstorten. Sommige ervan bleken vrij interessant. Vergelijk steeds deze voorstellen met voorstellen van traditionele installateurs en een lening bij jouw eigen bank.

Er bestaan verschillende soorten garanties:

Rendementsgarantie van 25 jaar

De meeste fabrikanten garanderen dat de zonnepanelen na 25 jaar nog 80 % van het beginrendement leveren. Het gaat hierbij dus niet om een garantie met eventueel een vervanging van materiaal in geval van een gebrek, maar om een bewering over de toekomstige prestaties van de panelen.

Garantie op het materiaal (panelen en/of omvormer)

Vertonen er zich gebreken aan de installatie binnen 2 jaar na de plaatsing, dan heb je dankzij de wettelijke garantie in principe recht op gratis herstelling of vervanging van de panelen en/of de omvormer. Wanneer het gebrek ernstig is en niet meer hersteld kan worden, kan er een prijscompensatie worden gegeven of kan de overeenkomst worden ontbonden.

De wettelijke garantie verzwakt wel na de eerste zes maanden, in die zin dat het vanaf dan aan jou is om te bewijzen dat het gebrek al bestond op het ogenblik van de levering. Als de installateur te kwader trouw is, zul je desnoods naar de rechter moeten stappen en aan de hand van een expertise moeten aantonen dat het gebrek effectief al bij de levering bestond.

Je hebt overigens steeds minstens 2 maanden de tijd om het gebrek te melden nadat je het hebt vastgesteld.

Zodra de wettelijke garantieperiode voorbij is, gelden de gewone regels op het vlak van een koopovereenkomst: je kunt nog steeds verhaal halen voor ernstige verborgen gebreken die al aanwezig waren op het ogenblik van de installatie.

Naast de wettelijke garantie kan een verkoper een commerciële “fabrieksgarantie” aanbieden. Vaak is ze ruimer dan de wettelijke. Zo genieten de panelen doorgaans een waarborg van minstens 10 jaar. Een waarborg van 5 jaar op de omvormer is een minimum en 10 jaar is aan te bevelen als je weet dat zijn vervanging soms meer dan € 2 000 kan kosten. Soms kun je mits een toeslag van bv. € 300 een bijkomende garantie van 5 jaar krijgen. Nog beter is over een extra termijn zonder meerkosten te onderhandelen.

Wat de fabrieksgarantie inhoudt, wordt zelden of nooit toegelicht. Je vraagt daar dus maar beter expliciet naar. Vraag steeds de voorwaarden van de fabrieksgarantie op en laat zo mogelijk schriftelijk vastleggen dat het werk en de verplaatsingskosten inbegrepen zijn.

Garantie op het werk

Sommige installateurs geven 10 jaar op de plaatsing, en meer specifiek op elk gebrek qua lekdichtheid voor het deel van het dak waarop de fotovoltaïsche installatie is geplaatst. Dat vormt een belangrijke - en volgens ons inziens zelfs noodzakelijke - aanvulling op de fabrieksgarantie (op de panelen en/of de omvormer), enigszins te vergelijken met de tienjarige aansprakelijkheid in de bouw.

Contractclausules

Naast de garanties zijn er nog enkele specifieke punten waarmee je jouw positie tegenover de installateur kunt versterken:

Plaatsingstermijn

Weinig installateurs geven een bindende leveringstermijn op. Nochtans zijn de leveringstermijn en de nalevering ervan essentieel bij een overeenkomst. Sommige installateurs wachten zelfs de bestelling van de klant af om pas daarna, louter eenzijdig, een leveringstermijn op te geven. Hiermee overtreden ze de wet.

Weet dat als er geen termijn is vermeld, er toch zoiets bestaat als de notie van “redelijke termijn”. Wanneer je meent dat die overschreden is, kun je een installateur in gebreke stellen om de werken binnen een bepaalde termijn uit te voeren. Wanneer hij hier niet op ingaat, heb je het recht om de overeenkomst te verbreken en de voorschotten die je hebt betaald, terug te vorderen. Daarnaast kun je een schadevergoeding eisen voor onder meer de gederfde stroomproductie of gemiste groenestroomcertificaten (in Brussel).

Vaste prijs

Sommige installateurs behouden zich de mogelijkheid voor om de prijs voor de installatie nog op te trekken nadat de overeenkomst is gesloten. Dat druist in tegen de wet op de marktpraktijken. Bovendien mag toch worden verondersteld dat een installateur zijn prijs pas na een grondige studie bepaalt. Een tip: laat in de overeenkomst uitdrukkelijk opnemen dat de prijs onherroepelijk vast staat. 

Voorschotten

De plaatsing van zonnepanelen vergt een investering van duizenden euro’s. Veel installateurs vragen om een aanzienlijk deel van de totale factuur te betalen vóór de panelen op het dak liggen. Op die manier heb je zo goed als de hele factuur betaald op een ogenblik dat je nog niet weet of de installatie correct zal werken. Idealiter zou een installateur niet meer dan 15 à 20 % van de totale kosten als voorschot mogen vragen.

In onze groepsaankopen van zonnepanelen hanteerden wij de volgende verdeelsleutel:

• een voorschot van maximaal 20 % van de totaalprijs btw inbegrepen;
• 20 % van de totaalprijs alles inbegrepen bij de start van de plaatsing;
• 20 % van de totaalprijs alles inbegrepen bij de beëindiging van de werken;
• maximaal 20 % bij de definitieve oplevering door het keuringsorganisme;
• het saldo bij de bezorging van het administratieve dossier.

In de praktijk probeer je het best zo weinig mogelijk voorschot te betalen. Want als de installateur zou verdwijnen, ben je wellicht je geld kwijt.

Risico-overdracht

Installateurs hebben wel eens de neiging om alle risico’s van bij het sluiten van de overeenkomst op de klant af te schuiven terwijl ze het eigendomsrecht op de panelen behouden tot alles is betaald. Met dat laatste kunnen wij leven, maar dan mag ook het risico pas op de klant overgaan op het ogenblik dat de panelen op het dak zijn bevestigd. Zo wordt vermeden dat de klant moet opdraaien voor schade aan de panelen wanneer de installateur nalaat om ze tijdig aan te brengen en ze intussen op de werf laat liggen.

Eventuele boetes

Als een klant een van zijn verplichtingen niet nakomt, bv. omdat hij de bestelling annuleert of omdat hij de betalingen niet tijdig uitvoert, zwaaien nogal wat installateurs met zware boetes, die buiten proportie en onrechtmatig zijn. Kijk uit voor dit soort bedingen en laat ze zo nodig aanpassen.