Rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości UE Jean Richard de la Tour przedstawił w czwartek, 20 stycznia 2022 r., opinię w sprawie C-328/20 Komisja/Austria, która dotyczy indeksacji  świadczeń rodzinnych.

Zryczałtowany zasiłek rodzinny

Począwszy od dnia 1 stycznia 2019 r., Austria dostosowuje wobec pracowników, których dzieci zamieszkują na stałe w innym państwie członkowskim (lub w państwie będącym stroną Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym bądź w Szwajcarii), zryczałtowaną wysokość zasiłku rodzinnego oraz różnych przywilejów podatkowych (czyli ulgę podatkową na dziecko pozostające na utrzymaniu, dodatkową premię rodzinną, ulgę podatkową dla osoby samodzielnie prowadzącej gospodarstwo domowe, ulgę podatkową dla rodzica samotnie wychowującego dziecko oraz ulgę podatkową z tytułu świadczeń alimentacyjnych) w górę lub w dół, w zależności od ogólnego poziomu cen w zainteresowanych państwach członkowskich. Z danych przedstawionych przez Komisję wynika, że współczynnik dostosowania wynosi dla Republiki Czeskiej - 0,619, dla Niemiec - 0,974, dla Włoch - 0,948, dla Węgier - 0,562, dla Słowenii - 0,79 r., zaś dla Słowacji - 0,641. Jedynie w przypadku Szwajcarii i Liechtensteinu zryczałtowana wysokość tych świadczeń i przywilejów jest po dostosowaniu wyższa lub taka sama, jak w Austrii.

Uznawszy, że wprowadzone dostosowanie i wynikające z niego nierówne traktowanie w stosunku do obywateli krajowych, którego doświadczają zwłaszcza pracownicy migrujący, jest sprzeczne z prawem Unii, Komisja (popierana przez Republikę Czeską, Chorwację, Polskę, Rumunię, Słowenię, Słowację i organ nadzoru EFTA) wniosła do Trybunału Sprawiedliwości o stwierdzenie uchybienia przez Austrię (popieraną przez Danię i Norwegię) zobowiązaniom państwa członkowskiego.

Czytaj również: TSUE: Nieaktywny zawodowo obywatel UE ma prawo do ubezpieczenia zdrowotnego, choć nie musi być ono nieodpłatne

Mechanizm sprzeczny z prawem Unii

W przedłożonej 20 stycznia 2022 r. opinii rzecznik generalny Jean Richard de La Tour zaproponował Trybunałowi uwzględnienie skargi Komisji oraz stwierdził, że mechanizm dostosowania zasiłków rodzinnych, dodatkowej premii rodzinnej, ulgi podatkowej dla osoby samodzielnie prowadzącej gospodarstwo domowe, ulgi podatkowej dla rodzica samotnie wychowującego dziecko i ulgi podatkowej z tytułu świadczeń alimentacyjnych mający zastosowanie do pracowników migrujących, których dzieci zamieszkują na stałe w innym państwie członkowskim, jest sprzeczny z prawem Unii.

Na gruncie prawa Unii (tj. rozporządzenia (WE) nr 883/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego - Dz.U. 2004, L 166, s. 1; sprostowania: Dz.U. 2013, L 188, s. 10; Dz.U. 2020, L 338, s. 18) jest bowiem bezdyskusyjne, że świadczenia rodzinne, takie jak austriacki zasiłek rodzinny i ulga podatkowa na dziecko pozostające na utrzymaniu, nie mogą podlegać jakimkolwiek obniżkom ani zmianom z powodu tego, że członkowie rodziny uprawnionego do niej pracownika zamieszkują w innym państwie członkowskim. Ustalenie wysokości tych świadczeń w zależności od miejsca zamieszkania członków rodziny stanowi naruszenie prawa do swobodnego przemieszczania się zagwarantowanego obywatelom Unii.

Zdaniem rzecznika generalnego nie można zgodzić się na możliwość wprowadzenia przez państwo członkowskie do swoich przepisów wyjątku od zasady bezwzględnej równoważności wysokości świadczeń rodzinnych, opartego na założeniu, że wymóg ten musi być spełniony wyłącznie w odniesieniu do wartości świadczeń, zgodnie z celem realizowanym przez ustawodawcę krajowego, polegającym na kompensacji kosztów utrzymania rodziny. I  przypomniał w tym kontekście, że unijny system koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego opiera się na ogólnej koncepcji, zgodnie z którą jeżeli pracownik migrujący płaci składki na zabezpieczenie społeczne i podatki w określonym państwie członkowskim, powinien mieć możliwość korzystania z takich samych zasiłków jak obywatele krajowi.

Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 1/2022

Sprawdź  

Zróżnicowanie zasiłków i przywilejów bardziej dotyczy pracowników migrujących

Ponadto zdaniem rzecznika generalnego, na całym terytorium austriackim rozpatrywane świadczenia są wypłacane w jednolitej wysokości, bez względu na różnice w poziomach cen w Austrii (zgodnie z informacjami przedstawionymi przez Komisję) oraz że rzeczywiste wydatki związane z konkretnymi potrzebami dziecka nie są brane pod uwagę. Rzecznik generalny stwierdził również, w odniesieniu do wszystkich rozpatrywanych zasiłków i przywilejów, że przewidziane w austriackich przepisach zróżnicowanie w zależności od miejsca zamieszkania dzieci dotyczy w większym stopniu pracowników migrujących i stanowi przejaw dyskryminacji pośredniej ze względu na przynależność państwową, która może być dopuszczalna tylko wtedy, gdy jest obiektywnie uzasadniona.

Niemniej jednak Austria nie przedstawiła żadnego powodu, który mógłby uzasadniać taką dyskryminację pośrednią, w związku z czym jest ona niezgodna z prawem Unii (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii - Dz.U. 2011, L 141, s. 1).

Rzecznik generalny zwrócił w szczególności uwagę na okoliczność, że zgodnie ze sprawozdaniem austriackiego trybunału obrachunkowego czynnikiem mogącym zagrozić równowadze finansowej systemu zabezpieczenia społecznego nie jest wypłata świadczeń pracownikom, których dzieci zamieszkują poza Austrią, co stanowi około 6 proc. wydatków z tytułu świadczeń rodzinnych, lecz brak odpowiedniej kontroli przyznawania tych świadczeń.