Eğitim İzleme Bülteni

2020-21'de Öğrenciler ve Eğitime Erişim

Eğitim İzleme Raporları’nda derlediğimiz verileri Eğitim İzleme Bültenleri’nde özetliyor, kamuoyuna nitelikli veri kaynağı olmayı ve veri temelli politika üretim süreçlerine katkıda bulunmayı hedefliyoruz. Eğitim İzleme Bültenleri’nin bu sayısında, Eğitim İzleme Raporu 2021’in üçüncü dosyası olan Öğrenciler ve Eğitime Erişim’e yer veriyoruz.

Okulöncesi eğitime erişimde durum ne?

2020-21 eğitim-öğretim yılında okulöncesi eğitimdeki öğrenci sayısı yüzde 24,8 azalarak 1.225.981 oldu. Zorunlu eğitim kapsamına alınması planlanan 5 yaşta okulöncesi eğitim net okullulaşma oranı yüzde 71,2’den yüzde 56,9’a düştü. 5 yaşta okullulaşmamış çocuk sayısı 552.815. 3 yaşta net okullulaşma oranının geçtiğimiz yıla göre 7,7 yüzde puan azalarak yüzde 5,6’ya, 4 yaşta ise 17,0 yüzde puan azalarak yüzde 16,4’e gerilediği görülüyor. Buna göre, 3 yaşta yaklaşık 1.221.505 çocuk, 4 yaşta ise 1.099.491 çocuk okul dışında kaldı. Bu hâliyle okulöncesi eğitimde net okullulaşma oranlarının son yılların en düşük seviyesine gerilediği söylenebilir.

Okulöncesi eğitimde kız çocukların okullulaşma oranları oğlan çocuklara göre daha düşük. 2020-21 eğitim-öğretim yılında 5 yaşta kız çocukların net okullulaşma oranı yüzde 56,3 iken oğlan çocuklarda bu oran yüzde 57,4. Okulöncesi okullulaşma oranları bölgeler ve iller arasında da farklılıklar gösteriyor. 5 yaş için net okullulaşma oranının en yüksek olduğu bölge yüzde 69,3’le Ortadoğu Anadolu Bölgesi. 5 yaş grubunda okulöncesinde okullulaşmanın en düşük olduğu merkez İstanbul (yüzde 42,8). İstanbul’u yüzde 43,2’yle Batı Anadolu Bölgesi takip ediyor.

İlkokul ve ortaokul kademelerinde okullulaşma oranları geçtiğimiz yıla göre nasıl değişti?

İlkokulda net okullulaşma oranı 2020-21’de geçtiğimiz eğitim-öğretim yılına göre 0,4 yüzde puanlık düşüşle yüzde 93,2’ye geriledi. Millî Eğitim Bakanlığı’nın (MEB) paylaştığı istatistiklerle ilkokul yaş grubundaki öğrencilerin yüzde 2,9’unun ortaokul kademesinde, yüzde 1,1’inin ise okulöncesi eğitimde olduğu anlaşılıyor. 6-9 yaş arasındaki çocukların net okullulaşma oranı 2020-21’de 0,7 yüzde puan azalarak yüzde 97,2’e düştü. Türkiye genelinde 6-9 yaş arasında 5.193.546 çocuk bulunduğu düşünülürse bu yaş grubundaki çocukların 143.861’inin okul dışında kaldığı anlaşılıyor.

2020-21 eğitim-öğretim yılında ortaokulda net okullulaşma oranı yüzde 95,9’dan yüzde 88,9’a geriledi. MEB Örgün Eğitim İstatistikleri 2020-21’de bu durumun nedeni 2012-13 eğitim- öğretim döneminde uygulamaya geçirilen “4+4+4” düzenlemesiyle zorunlu eğitime başlama yaşının düşürülmesi ve 60-66 ayını doldurmuş çocukların ilkokula kaydedilmiş olmasıyla açıklanıyor. Yaşa göre net okullulaşma verileri 10-13 yaş grubu çocukların yüzde 98,6’sının okullulaştığını gösteriyor. Bu oran geçtiğimiz seneyle aynıdır. Buna göre Türkiye genelinde 10-13 yaş grubundaki 5.153.504 çocuğun yaklaşık 74.726’sının eğitimin dışında olduğu anlaşılıyor.

Ortaöğretim kademesinde öğrenciler program türlerine göre nasıl dağılım gösteriyor?

2019-20 eğitim-öğretim yılında yüzde 85,0 olan ortaöğretim kademesinde net okullulaşma oranı 2020-21’de yüzde 87,9 oldu. 14-17 yaş grubu için yaşa göre okullulaşma oranı, ortaöğretimde net okullulaşma oranı olan yüzde 87,9’dan 2,9 yüzde puan daha yüksek. Bu fark, 14-17 yaş arasındaki çocukların yüzde 2,9’unun öğrenimine liseden farklı bir kademede devam ettiğini gösteriyor.

Ortaöğretim kademesinde öğrenci sayısının en yüksek olduğu program türünün genel ortaöğretim (yüzde 46,4) olduğu görülüyor. Genel ortaöğretimi, mesleki ve teknik eğitim (yüzde 30,2) ve din öğretimi (yüzde 11,8) takip ediyor. Genel ortaöğretimde özel liselerdeki öğrenci oranı önceki yıla göre 2,1 yüzde puan azalarak yüzde 8,4’e geriledi. Mesleki ve teknik öğretimdeki öğrencilerin payı da önceki yıla göre 0,6 yüzde puan azaldı. Din öğretimindeki öğrencilerin payı değişmezken genel ortaöğretimdeki öğrencilerin payı 2,7 yüzde puan arttı.

Ortaöğretim çağında olup açıköğretim liselerinde öğrenim gören öğrenciler

2019-20’de 14-17 yaş grubundaki 248.280 öğrenci ortaöğretim seviyesinde açıköğretim kurumlarına devam ediyordu. 2020-21 eğitim-öğretim yılında bu sayı yüzde 23,8 azalarak 189.249 oldu. Dolayısıyla 2020-21’de 14-17 yaş arasında açıköğretim liselerine devam eden öğrencilerin tüm ortaöğretimdeki öğrencilere oranı yüzde 4,4’ten yüzde 3,0’a geriledi. 2020-21 eğitim-öğretim yılının neredeyse tamamının uzaktan eğitim araçlarıyla tamamlanması ve açıköğretim kurumlarının ücretli olması gibi nedenler, öğrencilerin açıköğretim kurumları yerine ücretsiz olan genel ortaöğretim kurumlarına devam etmesini teşvik etmiş olabilir.

2020-21 eğitim-öğretim yılının birinci döneminde açıköğretim kurumlarına devam eden 14-17 yaş arasındaki öğrencilerin yüzde 69,5’i açıköğretim liselerine, yüzde 20,1’i açıköğretim imam hatip liselerine ve yüzde 10,3’ü mesleki açıköğretim liselerine kayıtlı.

Geçici koruma altındaki çocukların okullulaşma oranlarındaki durum ne?

Okul çağındaki Suriyeli çocukların 2019-20’de yüzde 63,3 olan okullulaşma oranı 2020-21’de yüzde 64,4’e ulaştı. Okula kayıtlı olmayan Suriyeli çocukların sayısı ise 425.666. Haziran 2021’de yayımlanan verilere göre Suriyeli öğrencilerin yüzde 49,0’ı kız, yüzde 51,0’ı oğlan. Eğitim kademelerine göre okullulaşma oranları okulöncesinde yüzde 28,1, ilkokulda yüzde 79,8, ortaokulda yüzde 77,9 ve ortaöğretimde yüzde 39,9’dur.

2019-20 yılı verileriyle kıyaslandığında okulöncesi eğitimde (2,7 yüzde puan) ve ilkokulda (9,1 yüzde puan) okullulaşma oranlarının azaldığı görülüyor. Ortaokul ve ortaöğretimdeki okullulaşma oranlarının ise sırasıyla 7,8 yüzde puan ve 7,3 yüzde puan arttığı görülüyor.

Kırsalda eğitimin durumu

2020-21 eğitim-öğretim yılında Türkiye genelinde köy okullarında okulöncesi kademesinde 69.217, ilkokul kademesinde 261.101, ortaokul kademesinde 252.462 ve ortaöğretim kademesinde 40.015 öğrenci bulunuyor. Son yıllarda köy okulları ve köy okullarında öğrenim gören öğrenci sayılarında gerçekleşen düşüşün bu yıl da her kademe için devam ettiği görülüyor. Ancak 2012 yılında çıkarılan Büyükşehir Yasası’yla Türkiye’deki köylerin neredeyse yarısının mahalle olması nedeniyle köy okullarına ilişkin sunulan veriler kırsalda eğitimin durumuna ilişkin yeterli bilgi sağlayamıyor.

Nüfusun az ve dağınık olduğu yerlerde yeterli sayıda öğrenci olmaması veya ihtiyacı karşılayacak türde eğitim kurumunun bulunmaması durumunda öğrenciler taşıma hizmetlerinden faydalanabiliyorlar. Türkiye genelinde taşıma hizmetlerinden yararlanan 1.172.646 öğrenci bulunuyor. Bu öğrencilerin yüzde 24,6’sı ilkokul, yüzde 37,0’ı ortaokul ve yüzde 38,4’ü ortaöğretim kademesinde eğitim alıyor.

Yaşadığı yerleşimde okul bulunmayan ve taşımalı eğitim kapsamına alınamayan ortaokul öğrencileri yatılı bölge ortaokullarına (YBO) kayıt oluyorlar. Türkiye genelinde toplamda 286 YBO bulunuyor. Bu okullara kayıtlı 57.050 öğrenci bulunuyor.

Eğitim İzleme Raporu

Eğitim İzleme Raporu 2021: Öğrenciler ve Eğitime Erişim

Eğitim İzleme Raporu 2021: Eğitim Ortamları

Eğitim İzleme Raporu 2021: Eğitim Yönetişimi ve Finansmanı

Tüm Eğitim İzleme Raporları

Eğitim İzleme Bültenleri

Diğer Bültenlerimize Kaydolun!

Bizi Takip Edin

0 212 292 05 42

erg@sabanciuniv.edu

Karaköy / İstanbul