Կորոնավիրուսի հետևանքով մենք մեկ օրում ունենում ենք 51 մլն դոլարի կորուստ

Էկոնոմիկայի նախկին նախարար, տնտեսագետ Վահրամ Ավանեսյանը մասնագիտական հաշվարկ եւ վերլուծություն է կատարել՝ կանխատեսելով, թե մենք որքան վնաս կկրենք կորոնավիրուսի պատճառով առաջացած այս ճգնաժամի, ստեղծված ֆորսմաժորային իրավիճակի հետեւանքով: Ավանեսյանը, հիշեցնենք, պետական համակարգում աշխատել է դեռ 90-ականներից, իսկ վերջին անգամ կառավարության անդամ եղել է Տիգրան Սարգսյանի վարչապետության օրոք: Այժմ պետական կառավարման համակարգից դուրս է, փոխարենը նրա որդին՝ Ավագ Ավանեսյանն է կառավարությունում. էկոնոմիկայի փոխնախարարն է:

Ըստ Ավանեսյանի կատարած հաշվարկի՝ Հայաստանի տնտեսությունն արտակարգ դրություն հայտարարելու օրվանից ի վեր 20 աշխատանքային օրվա կամ մոտ մեկ ամսվա կտրվածքով այսպես մնալու դեպքում կկրի 2019 թ. մեր ՀՆԱ-ի 11 տոկոսի չափ կորուստ: Այսինքն, եթե 2020 թվականին մենք պետք է 11 տոկոսի չափով օգուտ ունենայինք, այդ օգուտը չենք ունենա: Բայց դա դեռ ամենը չէ:

«Եթե մենք 20 օր ունենանք նման տեսակի սահմանափակումներ, ոչ թե աճի տեսանկյունից, այլ կորուստների առումով՝ 2019-ի համեմատ, կունենանք 11 տոկոսի չափով ՀՆԱ-ի կորուստ: Սա բազային սցենարն է, կարող է լինել նաեւ ավելի ցածր սցենար: Բայց Հայաստանի համար կարեւոր է գնահատել նաեւ, թե ինչ է տեղի ունենալու մեր երկու՝ առաջնային եւ երկրորդային եկամուտների հետ: Հայտնի բան է․ մեկը աշխատողներն են փողը փոխանցում, մյուսը բարեկամները բարեկամներին են փողը փոխանցում, որը հիմնականում, բնականաբար, Ռուսաստանից է գալիս, եւ երկուսի մասով էլ մենք խնդիր ունենք»,- ասաց պարոն Ավանեսյանը, ապա շարունակեց.

- Իմ հաշվարկով, 120 օր կամ չորս ամիս մենք աչքի տակ պետք է ունենանք, որ Ռուսաստանում սահմանափակումները կշարունակվեն, եւ եթե այդ հաշվարկով առաջնորդվենք, ապա միայն ՌԴ-ից եկած եկամուտների մասով մենք կունենանք օրական 20 մլն դոլարի կորուստ: Եվ եթե տարեկան կտրվածքով հաշվենք, ապա, իմ գնահատականներով, մոտ 500 մլն դոլարի կորուստ կունենանք միայն Ռուսաստանից: Իսկ միայն կորոնավիրուսի առաջացրած տնտեսական հետեւանքները եթե գնահատենք՝ հաշվի չառնելով Ռուսաստանից եկող գումարները, ապա մեկ օրում մենք ունենում ենք 51 մլն դոլարի կորուստ: Իսկ եթե ՌԴ-ում 120 օր չտեւի, այլ ավելի շատ, ապա կորուստները, բնականաբար, ավելի շատ կլինեն: Եվ եթե այդ 51 միլիոնը բազմապատկում ենք օրերի քանակով՝ 20-ով, ստանում ենք 1 միլիարդից ավելի գումար՝ գումարած ՌԴ-ից այդ 500 մլն դոլարի կորուստը, ստացվում է ավելի քան 1,5 միլիարդ, որը 2019 թ. մեր ՀՆԱ-ի 11 տոկոսն է կազմում: 

- Իսկ եթե 20 օր չտեւի, այլ ավելի շատ, մեր կորուստները տրամաբանորեն պե՞տք է ավելի շատանան, քանզի դիմակայելու ռեսուրսներն էլ են քչանալու, թե՞ դարձյալ 51 միլիոնի շրջանակում կլինեն:

- Տրամաբանությունը՝ միանշանակ, այո, բայց ես մի քիչ ուրիշ ձեւով եմ դրան նայում: Ուզում է՝ 20 օր լինի, ուզում է՝ 40 օր լինի կամ թեկուզ 365 օր լինի, միեւնույն է՝ դու քո ՀՆԱ-ից շատ չես կարող կորցնել: Ակնհայտ է, որ մի ամբողջ ստվար հատվածի համար դա կլինի կոնկրետ խնդիր ուղղակի սպառման տեսանկյունից, որովհետեւ մարդկանց խնայողությունները կարող են ձգել մեկ, երկու ամիս, ո՛չ ավել, որը մոտավորապես բնակչության 40-45 տոկոսն է կազմում, եւ եթե իրենք իրենց եկամուտներից զրկվեցին, այդ խնդիրները, բնականաբար, առաջանալու են։ Իհարկե, մենք ունենք նաեւ պետական հատված, որի ծառայողների աշխատավարձը կարող է պետությունը տալ, բայց եթե մասնավոր հատվածն իր աշխատողների՝ ինքնազբաղվածների, օրավարձով աշխատողների աշխատավարձը չտվեց, ապա դա շատ կոնկրետ սոցիալական խնդիր է առաջացնելու:

- Լավ, իսկ ի՞նչ է անում կառավարությունն այս ուղղությամբ եւ ի՞նչ չի անում, որը կարելի էր անել, եւ եթե Դուք լինեիք կառավարությունում, խորհուրդ կտայի՞ք, որ անեին: 

- Թույլ տվեք այդ հարցին չպատասխանել: Ես չեմ կարող դրա մասին ասել, որովհետեւ դա ասելու համար ես պետք է մտածեմ լուրջ: Իսկ ես ընդամենը հաշվիչի դեր եմ խաղացել, ուղղակի հաշվել եմ:

- Պարզապես հաշվի առնելով, որ Ձեր որդին էլ կառավարությունում է, ենթադրում եմ՝ շփվում եք հետը, խորհրդակցում եք, տեղյակ եք՝ ինչպես են աշխատում:

- Ես շփվում եմ, խորհրդակցում եմ իր հետ, այո, դա կարող եմ ասել: Բայց ասում եմ՝ արտառոց իրավիճակ է հիմա, եւ մեր կառավարությունը շատ ծանր իրավիճակում է, ինչպես աշխարհի բոլոր երկրների կառավարություններն են: Ես, միանշանակ, հետեւյալը կարող եմ ասել, որ երբ ասում են՝ Վրաստանն ավելի լավ է աշխատում կամ Ադրբեջանը, քան մենք, դա ուղղակի ծիծաղելի է, որովհետեւ, եթե Վրաստանը կամ Ադրբեջանն ավելի լավն են, քան մենք, ապա Էստոնիան կամ Շվեյցարիան, հաստատ, մեզանից ավելի լավն են: Ինչ վերաբերում է տնտեսական քաղաքականությանը, ապա այն, ինչ լսել եմ, տրամաբանական է, բայց կան, իհարկե, խնդիրներ, որ պետք է ավելի արագ անել, որ պետք է ավելի քիչ մանրադիտակ օգտագործել, բայց դրանք բոլորը քննարկելու լուրջ խնդիրներ են:

- Նկատի ունեմ՝ կառավարության կողմից, ընդհանուր առմամբ, պատասխանատու եւ պրոֆեսիոնալ մոտեցում ցուցաբերվո՞ւմ է այս հարցում:

- Դե, ո՞նց ասեմ, տղաս էնտեղ է, ես ո՞նց էդ հարցին պատասխանեմ:

- Ձեր տղան այնտեղ է, կարող է Ձեր տղայի աշխատանքից գոհ եք, բայց մյուսներից՝ ոչ այդքան:

 -Չէ, ես երբեք իմ աշխատանքից գոհ չեմ եղել, ես միշտ համարել եմ, որ կառավարություններն ինչ էլ անեն, մեկ է՝ պետք է քննադատվեն, ու մեկ է՝ լավ չեն անում, բայց ես կարծում եմ, որ այն ուղղությունները, որ ընտրված են, ամեն դեպքում, ճիշտ են: Ես չգիտեմ՝ էլ ինչ պիտի անեն կառավարություններն այս իրավիճակում: Բայց լրացուցիչ մի բան ասեմ, որ իմ հասկանալով՝ այս եռամսյակում այդքան վատ ցուցանիշներ չեն լինելու հարկային հավաքագրումների առումով, որովհետեւ մարտ ամսին նույնիսկ առեւտուրը, ամենայն հավանականությամբ, աճած է լինելու, որովհետեւ մարդիկ մարտ ամսին ավելի շատ գնումներ էին անում: Հիմնական ազդեցությունները լինելու են հետագայում, այսինքն՝ ապրիլ, մայիս, հունիս ամիսներն են լինելու բարդ: